Günlük hayatta oluşan ufak tefek düşme, çarpma gibi bazı kazalar nedeniyle vücudumuzun çeşitli yerlerinde yaralar meydana gelebilir. Yaralar bazen dikiş atılarak bazen de dikişsiz bir şekilde tedavi edilirken evde pansuman yapılması gerekebilir. Yaraların mikrop kapmaması ve enfeksiyon oluşmasını önlemek amacıyla mutlaka pansuman yapılmalıdır. Özellikle deri altında ortaya çıkan açılmalarda pansumana ihtiyaç duyulur. Bu gibi durumlarda evde pansuman yaparken eksiksiz ve doğru şekilde yapılması oldukça önemlidir. Oluşan yaranın sterilize edilmesi amacıyla yapılan pansuman, alanında uzman bir hemşire ya da sağlık görevlisi tarafından belirli aralıklarla tekrarlanmalıdır. Hastanede ya da evde pansuman konusunda dikkat edilmesi gereken en önemli nokta malzemelerin ve ortamın steril olmasıdır.
Pansuman Nedir?
Yaraları dış etkenlerden, mikroptan ve iltihap oluşmasından koruyan, etrafına basınç uygulamasını sağlayan, yaradan gelen kanın emilmesini veya üzerine sürülen ilacın kolay bir şekilde uygulanmasını sağlayan yara bakım işlemine pansuman denilir. Pansuman sayesinde yara hem daha çabuk iyileşir hem de daha az iz bırakır.
Evde Pansuman Yapmak İçin Gerekli Malzemeler Nelerdir?
Evde pansuman yapabilmek için; oksijenli su, gazlı bez, yapışkanlı bant, sıvı antiseptik, makas temelde ihtiyaç duyulan malzemelerdir. Pansuman işlemi hijyenik ellerle yapılması gerektiği için eldiven de pansuman yaparken lazım olan malzemeler listesine eklenebilir.
Pansumandan Önce Yapılması Gerekenler Nelerdir?
Evde pansuman yapmadan önce ortamın ve malzemelerin hazır olması gerekir. Malzemeler temiz bir sehpanın üzerine yerleştirilir ki pansuman sırasında rahatça ulaşılabilsin. Uygulamanın kolaylıkla yapılabilmesi için hastanın uzanmış olması gerekir. Pansuman yapan kişi hastaya yaranın temizliğini ve neler yapacağını anlatmalıdır. Bu sayede hem hastanın hem de pansuman işlemini yapanın işi kolaylaşır. Uygulamayı yapacak olan kişinin ellerinin temiz olması ve eldiven giymesi gerekir.
Pansuman Nasıl Yapılmalıdır?
Çoğu insanın bildiği pansuman işleminin klasik uygulaması, içerisinde iyot bileşikleri olan tentürdiyodu yara üzerine direkt temas ettirilerek yapılır. Fakat bu uygulama şekli oldukça yanlıştır. Yaraların durumuna göre pansumanın uygulama şekli ve gerekliliği farklılık gösterir. Bu yüzden bilinçsiz yapılan pansumanlar sakıncalı olabilir. Bu nedenle evde pansuman için konunun uzmanı bir sağlık personeli ya da hemşire tarafından yapılması en risksiz yöntemdir. Doğru yara pansumanında ilk adım yarayı akan su altına tutmaktır. Bu sayede üzerindeki yabancı cisimlerin ve partiküllerin temizlenmesi sağlanır. Daha sonra derinin açılan kısmının etrafına iyot içeren sıvı özenli bir şekilde sürülmelidir. İyot içeren bu sıvı sayesinde temas edilen yüzeydeki bakteriler ölür. Bu yüzden yaranın etrafındaki sağlıklı olan derisine iyot içeren sıvı, yaranın kendisine yani içerisine ise sadece antibiyotik olan merhemler sürülür. Bu aşamalar tamamladıktan sonra kuru ve temiz olan pansuman bezi yarayı kapatacak şekilde yapıştırılmalıdır. Yaranın iyileşme süresi tamamlanana kadar pansuman işlemi her gün düzenli olarak devam etmelidir. Bu sayede iyileşme süresi boyunca yaranın çevresel faktörlerden korunması da sağlanmış olur. Özellikle mikrobik iltihaplanmaları önlemek için pansuman oldukça önemlidir.
Hangi Durumlarda Evde Pansuman Yapılmalıdır?
- Yara üzerinde oluşan akıntının giderilmesinde,
- Yaranın olduğu yeri nemli tutarak kurumasını önlemede,
- Yaranın mikrobik ve çevresel faktörlerden korunması gerektiğinde,
- Kanamanın önüne geçilmesinde,
- Yaranın etrafındaki dokuların tahriş olmasını önlemede,
- Ağrıları dindirmede,
- Herhangi bir sıcaklık kaybını engellemede evde pansuman en tesirli tedavilerden birisidir.
Özelliklerine Göre Pansuman Çeşitleri Nelerdir?
- Koruyucu pansuman; Yarada kanamanın ve akıntının olmadığı zamanlarda yapılır. Bu sayede yara çevresel faktörlerden korunmuş olur.
- Emici pansuman ise; yaraların akıntısının emilmesi için tercih edilen pansuman çeşididir. Yaradan kaynaklanan akıntının önüne geçilir.
- Bir diğer pansuman ise basınçlı yapılır. Bu durumda yaradaki şişlik ve kanama azaltılır.
Nemlilik derecesine göre pansumanlar ise ikiye ayrılır. Bunlardan ilki kuru pansumandır.
- Kuru pansuman; genelde yara üzerine pansuman materyalinin kuru bir şekilde uygulanmasıdır. Koruyucu pansuman ismi de verilir. Kuru karşıtı pansuman ise yaş pansumandır.
- Yaş pansuman; iltihaplı yaralarda çok daha etkilidir. Yara üzerinde kabuk oluşumunu engellemek için yara yüzeyinin nemli ortamda kalması sağlamada yardımcı olur.
- Yara yüzeyinin örtülüp örtülmediği durumlarda da farklı pansumanlar uygulanır. Açık pansuman; yaranın üstünde kabuk oluşumunu sağlamak için yaranın açık kaldığı yöntemdir. Hangi tarz yaraya hangi pansuman yapılacağı konusunda uzman sağlık görevlisi ya da hemşireden destek almak gerekir. İyi bir uygulama yapılabilmesi için malzemeleri tanımak ve hangi durumda hangisinin kullanılacağı bilinmesi gerekir. Bu sayede evde pansuman işlemi kolaylıkla yapılabilir. Hekimin yönlendirmesiyle alanında uzman bir sağlık personelinden de destek alınarak evde pansuman yapılabilir. Açık yara ya da dikişli yara gibi çeşitli yaralanmalarda kullanılacak ürün ve aksesuarlar birbirlerinden farklı olabilir. Özellikle gazlı bez seçimi yaranın durumuna göre belirlenir. Bu nedenle risk almamak için uzman personelden yardım alınması gerekir.
Dikişli Yaraların Evde Pansumanı Nasıl Yapılmalıdır?
Evde pansuman için hemşire ya da sağlıkçı personel tercih edilmelidir. Bu gibi durumlarda pansuman öncesi yapılması gereken şartlar sağlanır. Evde pansuman yapılması zahmetsiz olan yara tipidir, dikişli yaralar. Bu durumda;
- Yara üzerinde olan eski bant yavaş bir şekilde sökülür,
- Steril gazlı bez açılarak, dört köşesi orta kısmına dokunmadan katlanıp tutulur, temas etmeden steril gazlı bezin orta kısmana sıvı antiseptik dökülür, dikişler ve yaranın etrafı özenli bir şekilde silinir.
- Yaralı bölgeyi sıvı antiseptik silip temizledikten sonra yaradan büyük ve yarayı kapatabilecek boyutta steril gazlı bez konur ve yapışkanlı bant ile kapatılır. Bu işlem için farklı boyutlarda gazlı bez bulunan steril yapışkanlı bantlar da vardır. Evde pansuman yaparken bu gibi kullanışlı olan malzemeler hem kolaylık hem de zamandan tasarruf etmenizi sağlar.
