Hassas bir yapıya sahip olan dudaklar, pek çok nedene bağlı olarak çatlayabiliyor ve dudak derisinde bozulmalar görülebiliyor. Tıbbi olarak ‘keilitis’ olarak bilinen çatlamış dudaklar, genellikle alt dudaklarda çatlaklar veya yarıklar ve kuruluk şeklinde ortaya çıkıyor. Rüzgar, soğuk havalar ve güneş gibi çevresel stres faktörleri, dudaklarda çatlamaya neden olabiliyor. Ruj, nemlendirici krem ve hatta diş macunu gibi kullanılan ürünler de çatlamış dudaklara sebebiyet veriyor. Memorial Antalya Hastanesi Dermatoloji Bölümü’nden Uz. Dr. Ali Rıza Başaran, dudak çatlaması hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.
Dudak çatlaması nedir?
Dudaklardaki deri, vücudun geri kalanındaki cilt yapısından daha ince ve daha hassastır. Çünkü dudaklarda yağ bezleri yoktur. Buna bağlı olarak dudaklar kuruma ve çatlama riski altındadır. Vücudun geri kalanından daha fazla dış etkenlere maruz kalan dudaklar; soğuk veya kuru hava, güneşe maruziyet, dudakları sık sık yalama veya dehidrasyon nedeniyle kuruyarak çatlar.
Dudak çatlaması neden olur?
Dudak çatlamasının yaygın nedenleri arasında kuru veya soğuk hava, güneş yanığı, rüzgara maruz kalma, dudakları yalama ve ağızdan nefes alma yer alır. Bazı durumlarda, soğuk algınlığı, dehidrasyon ve beslenme eksiklikleri gibi hafif durumlarda da dudak çatlaması gelişebilir.
Çatlamış dudaklar, özellikle folat (B9 vitamini), riboflavin (B2 vitamini), piridoksin (B6) ve kobalamin (B12) vitaminlerinin eksikliklerinin yaygın bir belirtisidir. Bazı şeker hastalarında dudak çatlaması görülebilmektedir. Hafif dudak çatlaması durumlarında tedavi ihmal edilirse ileriki süreçlerde çatlama derinleşip dudakta kanamalara yol açabilir.
Dudak çatlaması görülen 7 durum aşağıdaki gibidir;
1- Dehidrasyon
Çok az su içmek dehidrasyona neden olabilir. Bu da ciltteki ve dudaklardaki nemi emebilir. Az su tüketildiğinde, genellikle çatlamış dudaklarla birlikte, kırışmış ve donuk bir cilt görünümü de meydana gelir. Bu nedenle her gün en az iki litre su içmek gereklidir
2- Yetersiz beslenme
Vitaminler, mineraller ve antioksidanlar cilt sağlığının korunmasında büyük rol oynar. Dudaklar söz konusu olduğunda hiçbir şey B vitaminleri, çinko ve demirden daha önemli değildir.
3- Stres
Stresli veya endişeli insanlar ciltleriyle sürekli oynayabilir, dudaklarını kanayana kadar yalayabilir veya ısırabilir. Bunlar sadece dudakları susuz bırakmakla kalmaz, aynı zamanda onları yaralayabilir, bu da asla kaybolmayan çatlamış dudaklara yol açar.
4- Tiroid hastalıkları
Tüm tedavilere rağmen kaybolmayan çatlamış dudaklar, düşük tiroid fonksiyonunun bir işareti olabilir. Dudakların hipotiroidizm nedeniyle çatlayıp çatlamadığını görmek için bir doktora danışmak ve tiroid seviyesini kontrol ettirmek önemlidir.
5- Gastrointestinal hastalıklar
İnflamatuar bağırsak hastalığı, gastroözofageal reflü hastalığı veya Crohn hastalığı gibi gastrointestinal sorunlar dudaklarda çatlamaya neden olabilir. Gastrointestinal sistem, dudaklarla kaplı olan ağızla başlar. Bu nedenle doğal olarak sistemde bir sorun varsa dudaklarda da sorun ortaya çıkabilir.
6- Baharatlı yiyecekler
Düzenli olarak çok fazla baharatlı yiyecek tüketmek dehidrasyona, hazımsızlık gibi gastrointestinal sorunlara ve hatta, dudakların iltihaplanmasına ve çatlamasına neden olabilir. Dudaklara iyileşme şansı vermek için baharatlı yiyeceklere ara verilebilir.
7- Keilitis
Keilitis diye adlandırılan hastalık dudaklarda iltihaplanmaya neden olur ve doğası gereği akut veya kronik olabilir. Güneş hasarı ve enfeksiyonlardan diş travmasına veya aşırı tükürük üretimine kadar her şey keilitise neden olabilir. Dudaklarda şiddetli kuruluğa yol açar, bu da ağız köşelerinde ve dudaklarda çatlakların oluşmasına neden olur.
Dudak çatlamasının belirtileri nelerdir?
Dudak çatlamasında görülen şikayetler aşağıdaki gibidir;
- Kuru dudaklar
- Çatlamış deri görüntüsü
- Soyulan cilt
- Dudak derisinde kaşıntı
- Hafif ağrı
- Bazı durumlarda dudak ve ağızda yara
Dudak çatlaması nasıl tedavi edilir?
Dudak çatlamasında genellikle evde yapılan tedaviler fayda göstermektedir. Dudak çatlaması geçmiyorsa veya dudaklar ciddi şekilde çatlamış veya şişmişse bir uzmana başvurulmalıdır. Bunlar, altta yatan bir tıbbi sorunun belirtileri olabilir.
Dudak çatlamasını evde tedavi etmek için aşağıdakileri uygulayın.
- Dudaklarınızı nemli tutmaya özen gösterin
- Gün boyunca gerektiği gibi dudak balsamı veya merhem kullanın
- Dışarıdayken güneş koruyucu ile dudak balsamı uygulayın
- Dudaklarınızı yalamaktan veya ısırmaktan kaçının
- Yabancı cisimleri ağzınızdan uzak tutun (kalem, mücevher, metal cisimler)
- Nemlendirici kullanın
SIK SORULAN SORULAR
Stres dudak çatlamasına neden olur mu?
Dudakları yalamak, genellikle kanayana kadar ısırmak veya çiğnemek, stresli veya endişeli insanların sahip olduğu sinirsel tiklerdir. Bunlar sadece dudakları susuz bırakmakla kalmaz, aynı zamanda dudaklarda dokunun bozulmasına, yaralanmaya ve görünümü kalıcı olan çatlamış dudaklara yol açabilir.
Dudak balsamı ne kadar sıklıkla sürülmelidir?
Dudak balsamı dudaklardaki çatlakları kapatır ve merhem, içeriğine ve merhemin kalınlığına bağlı olarak dudakları daha uzun süre nemli tutar. Dudakların kuru olduğu fark edildiğinde gün boyunca ihtiyaç duyulduğunda dudak balsamları ve dudak merhemleri uygulanabilir. Uyumadan önce dudak merhemi kullanmak dudakları gece boyunca nemli tutacaktır. Bir şeyler yedikten ve içtikten sonra daima dudak balsamı veya merhem sürülmelidir. Dışarıdayken, yaklaşık iki saatte bir SPF 30 veya daha yüksek güneş korumalı dudak balsamı veya merhem kullanılmalıdır.
Yazın dudaklar neden çatlar?
Dudak çatlamasına neden olan etkenler arasında sıcak-soğuk ve kuru hava yer almaktadır. Yazın sıcak ve kuru havalarda dudaklar çatlamaya daha yatkındır bu nedenle sürekli dudakları nemlendirmek ve güneş koruyucu dudak balsamları kullanmak faydalı olmaktadır.
