Gastrit günümüzde en sık karşılaşılan mide sorunudur. Sıklıkla midede ağrı, yanma, kazınma ve ekşime şikayetleri ile kendini gösteren gastrit, yaşam kalitesini oldukça düşürmektedir. Midede bu tür sorunlar görülmesi halinde vakit kaybedilmeden doktora başvurulması ve erken dönemde tedavi başlanması önemlidir. Memorial Şişli Hastanesi İleri Endoskopi Merkezi’nden Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Yaşar Çolak “Gastrit nedir, belirtileri nelerdir, gastrit nedenleri nelerdir ve tedavisi nasıldır?” gibi soruların yanıtlarını paylaştı.
Gastrit nedir?
Gastrit, kısaca mide iç yüzeyinin iltihaplanmasıdır. Midemizin içerisinde sindirimi kolaylaştıran ve gıdaların parçalanmasına yol açan asit vardır. Mide içinde yoğun bir asit bulunmasına ve bu asitin gıdaları parçalayıcı etkisi olmasına rağmen bu asit mide dokusuna zarar vermemektedir. Bunun nedeni de mide dokusu ile asit arasında bir bariyer varlığıdır. Bu sümüksü bariyer sayesinde mide içindeki asit, mide dokusuna zarar vermemektedir. Gastritin en sık nedenleri de aslında bu koruyucu bariyere zarar veren sebeplerdir. Bu bariyerin ortadan kalkması, mide asitinin mide dokusuna zarar vermesine ve gastrite yol açmaktadır. Bu bariyere zarar veren en sık nedenler ağrı kesici ilaç kullanımları, Helicobacter Pylori adlı (gıdalarla alınan) bakteri, alkol kullanımı, sigara, yoğun kahve tüketimi, fastfood (hazır) gıdalar, kızartmalar olarak sayılabilir. Gastrite yol açan nedenler aynı zamanda mide ülserine de yol açabilmektedir. Mide ülseri ise mide içinde oluşan gastrite göre daha derin yaralar olarak özetlenebilir. Gastrit tedavi edilmediği durumlarda ülsere ve mide kanamalarına yol açabilmekte olup, erken dönemde kolaylıkla tanı konabilmekte ve kolaylıkla da tedavi edilebilmektedir. Genellikle mide ilaçları ve şurupları ile geçiştirilen ve önemsenmeyen bu durum; kronik gastrit, ülserler, mide kanamaları ve aynı zamanda sürekli kullanıldığı için mide ilaçlarına bağımlılığına yol açabilmektedir. Bu nedenle mide şikayeti olması halinde doktora gecikmeden başvurulması önerilmektedir.
Gastrit belirtileri nelerdir?
Gastriti olan kişilerin şikayetlerinin başında mide ağrısı ve midede yanma şikayetleri gelmektedir. Bunun dışında mide krampları, midede kazınma hissi, bulantı, hazımsızlık şikayetleri de sık görülmektedir. Bazı kişilerde bu şikayetlere göğüste yanma, ağıza acı su gelme gibi reflü şikayetleri de eşlik edebilmektedir. Özellikle mide kazınması olan kişilerde bir şeyler yeme ihtiyacı olmakta ve gıda alımı ile mide şikayetleri kısmen hafiflemektedir. Bu durum mide şikayetleri ile birlikte kilo artışına da yol açabilmektedir. Bunun yanında bakterilerin işin içinde olduğu durumlarda ağız kokusu da olabilmektedir. Ayrıca gastriti olan kişilerin bir kısmında da şikayet görülmeyebilmektedir.
Gastrit neden olur?
Gastritin en sık nedenleri arasında; sağlıksız beslenme, gıdalarla alınan Helicobacter pylori bakterisi, ağrı kesici ilaç kullanımı, bazı kan sulandırıcı ilaçlar, asitli içecekler, yoğun alkol ve sigara kullanımı, fazla miktarda kahve tüketimi ve stres yer almaktadır.
Gıdalardan özellikle düşük kaliteli yağların kullanılması, hazır gıdalar, yoğun kimyasal içeren katkı maddelerinin kullanımı mide sağlığını olumsuz etkilemektedir. Meşrubatların tüketimi de sadece mide değil, hem içerdikleri şeker ve tatlandırıcılar hem de kimyasal içerikleri nedeni ile tüm vücut sağlığı açısından sağlıksız ürünlerdir. Stres ve psikolojik faktörler mide ve bağırsaklar üzerinde sanılandan çok daha fazla etkiye sahiptir. Stres, mide asit salgısının artmasına, kortizon hormonunun artması ile mide içindeki asitten mide dokusunu koruyan bariyerin azalmasına ve bu nedenle de gastrite yol açabilmektedir. Bu nedenle bazı hastalar doktora sadece stres olduğunda veya üzüntü ile meydana gelen mide şikayetleri ile başvurabilmektedir.
Günümüzde gastritin diğer önemli sebeplerinden birisi de ilaç kullanımlarıdır. Özellikle baş ağrısı, adet ağrısı nedeni ile ağrı kesici kullanımı gastritin sık nedenlerinden birisidir. Bunun dışında kan sulandırıcı ilaç kullanımı, kortizon ilaçları gibi bazı ilaçlar da gastrite yol açabilmektedir.
Helicobacter pylori adlı bakteri ağız yoluyla bulaşan, genellikle gıdalarla ve öpüşme ile eşler arasında geçişi olabilen bir bakteridir. Bizim ülkemizde de sıklığı oldukça yüksek olup neredeyse her iki kişiden birinde bu bakteri bulunmaktadır.
Gastrit çeşitleri nelerdir?
Süreye göre bakıldığında akut ve kronik gastrit olmak üzere ikiye ayırabiliriz. Kısa süre içinde gelişen, örneğin yoğun bir ağrı kesici kullanımını takiben başlayan akut gastrit, uzun süredir (aylar ya da yıllardır olan) ara ara mide şikayetleri ile giden Helicobacter pylori bakterisi ilişkili kronik gastrit olarak özetlenebilir.
Yerleşim yerine göre midenin alt kısımlarını tutan antral gastrit, tüm kısımlarını tutan pangastrit olarak da sınıflanabilmektedir.
Bunların yanı sıra, midenin içindeki kıvrımların silikleşmesi ve düzleşmesi ile giden atrofik gastrit tablosu da özel bir gastrit çeşididir. Bu durumda midenin içindeki mide yüzey alanını genişleten kıvrımlar silinir ve mide iç yüzeyi düzleşmiş olur. Bu tablo genellikle ağrı ve yanmaya yol açmamakla birlikte hem asit salgısı azaldığı için hazımsızlığa hem de emilim ve salgı yüzeyi azaldığı için demir ve vitamin eksikliği gibi durumlara yol açabilmektedir.
Gastrit teşhisi nasıl konulur?
Mide şikayetleri olan ve gastrit düşünülen olgularda en güvenilir tanı yöntemi endoskopi ile mideye bakılması yani gastroskopi işlemidir. Bu yöntem sadece gastritin görülmesi için değil aynı zamanda (ülser, polip, tümör ve kanser gibi) başka hastalıkların olup olmadığının da ayırt edilebilmesi için gerekli bir yöntemdir. Gastroskopi yaklaşık 5 dakikalık bir işlem olup, anestezi altında yapılan, oldukça konforlu, ağrısız ve acısız bir işlemdir. Aynı zamanda işlem sırasında Helicobacter pylori bakterisinin olup olmadığının da anlaşılmasına imkan vermektedir. Bunun için işlem sırasında mideden toplu iğne başı büyüklüğünde biyopsi alınır ve bu mikroskopta incelenerek midede bakteri olup olmadığı anlaşılır.
Gastrit tedavisi nasıl yapılır?
Gastrit tedavisinde öncelikle neye bağlı gastrit geliştiğinin ortaya konması gerekmektedir. Ağrı kesicilerin kesilmesi, gereksiz ilaçların kesilmesi, yoğun alkol, sigara ve kahve tüketiminin önlenmesi, sağlıksız yiyecek ve içeceklerin diyetten çıkartılması gibi önlemler çoğu hastada fayda sağlamaktadır. Ayrıca doktor tarafından önerilecek mide koruyucu, mide asidini azaltan ilaçlar da tedavide sıklıkla kullanılmaktadır. Altta yatan H. pylori varlığında ise antibiyotikli tedaviler gereklidir.
Siz de mide sağlığınızla birlikte genel sağlığınızla ilgili bilgi almak istiyorsanız Memorial Evde Sağlık kapsamında Genel Sağlık Paketi ile gerekli testleri evinizin konforunda yaptırabilirsiniz. Bilgi için: https://evdesaglik.memorial.com.tr/urun-ve-hizmetler/laboratuvar-paketleri-c/genel-saglik-c8/
