Burun kanatları ve yanaklarda ortaya çıkan kelebek şeklindeki cilt lezyonları nedeniyle halk arasında kelebek hastalığı olarak bilinen lupus, bağışıklık sisteminin sağlıklı hücrelere saldırmasıyla ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Kadınlarda daha sık rastlanan kelebek hastalığı, 15- 45 yaş aralığında daha fazla ortaya çıkabilmektedir. Genetik ve çevresel faktörlerden kaynaklandığı tahmin edilen kelebek hastalığının kesin nedeni henüz tam olarak bilinmemektedir. Kelebek hastalığının belirtileri kişinin hangi vücut sistemine etki ettiğine göre değişiklik gösterebilir. Memorial Şişli Hastanesi Romatoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Sait Burak Erer, kelebek hastalığının nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.
Kelebek hastalığı nedir?
Kelebek hastalığı, bağışıklık sisteminin iç organlar da dahil vücudun sağlıklı hücrelerine saldırdığı bir tür otoimmün hastalıktır. Kadınlarda ve özellikle 15- 45 yaş arasında sık görülen kelebek hastalığı her yaşta ve erkeklerde de kendini gösterebilmektedir. Halk arasında kelebek hastalığı olarak bilinen lupus hastalığı, kronik ve ilerleyici inflamatuvar (iltihaplı) bir hastalıktır. Bağışıklık sistemi, kişinin kendi doku ve organlarını hedef alır. Kelebek hastalığı; cilt, eklemler, böbrekler, beyin, kalp ile birlikte pek çok organı ve sistemi tutmaktadır. Kelebek hastalığının belirti ve semptomları diğer rahatsızlıklarla benzerlik gösterdiği için teşhis edilmesi zor olabilmektedir. En önemli belirtisi her iki yanakta bir kelebeğin kanatlarını andıran ve güneş maruziyeti ile artan yüz döküntüsü olan kelebek hastalığının kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Bununla birlikte bağışıklık sistemini baskılayıcı bazı ilaçlar kullanılarak hastalık kontrol altına alınmaya çalışılmaktadır.
Kelebek hastalığı belirtileri nelerdir?
Kelebek hastalığının belirtileri kişinin etkilenen vücut sisteminine göre farklılık gösterebilmektedir. Bazı kelebek hastalarında belirti ve semptomlar aniden ortaya çıkabilirken, diğer hastalarda yavaş gelişebilir, hafif veya şiddetli olabilir. Bu belirti ve semptomlar bazen ataklar halinde seyredebilirken bazen de kalıcı olabilmektedir. Kelebek hastalığının en sık görülen belirtileri şunlardır;
- Halsizlik
- Ateş
- Eklem ağrısı, sabah tutukluğu veya şişmesi
- Burun köprüsü ve yanakları kaplayan kelebek şeklinde döküntü
- Vücudun farklı bölgelerinde görülen kızarıklıklar
- Güneşe ışığı ile artan cilt lezyonları
- Soğuk havadan kaynaklı beyaz veya mavi gibi görülen parmaklar
- Nefes darlığı
- Göğüs ağrısı
- Baş ağrısı
- Bilinç değişiklikleri
- Bacaklarda veya vücutta ödem-şişme
- İdrarda kan veya protein görülmesi
- Böbrek fonksiyonlarında bozulma
Kelebek(Lupus) hastalığı neden olur?
Kelebek hastalığı, bağışıklık sisteminin sağlıklı dokulara saldırması sonucu ortaya çıkmaktadır. Kelebek hastalığının kesin nedeni bilinmemekle birlikte aşağıda sıralanan çeşitli faktörlerin etkili olabilecekleri düşünülmektedir;
Genetik faktörler: Ailesinde kelebek hastalığı olan kişilerde bu hastalığın görülme sıklığı artabilmektedir.
Güneş ışığı: Gün ışığına maruz kalan kişilerde cilt lezyonları oluşabilmekte veya tetiklenebilmektedir.
Enfeksiyonlar: Özellikle viral enfeksiyonlar başta olmak üzere, raya giren herhangi bir enfeksiyon kelebek hastalığının gelişiminde etkili olabilmektedir.
Kullanılan ilaçlar: Antibiyotikler, tansiyon veya nöbet önleyici bazı ilaçlar kelebek hastalığının ortaya çıkmana neden olabilir. Ancak kullanılan ilaçlardan kaynaklı kelebek hastalığı genellikle ilaçlar bırakıldıktan sonra düzelmektedir.
Sigara-stres: Sigara kullanımı, stres gibi çevresel faktörler de kelebek hastalığını tetikleyebilmektedirler.
Kelebek hastalığının risk faktörleri nelerdir?
Kelebek hastalığı riskini artıran faktörleri birkaç maddede sıralayabiliriz:
Cinsiyet: Kelebek hastalığı her iki cinsiyette görülebilen bir rahatsızlıktır. Ancak kadınlarda kelebek hastalığı çok daha sık ortaya çıkmaktadır.
Yaş: Kelebek hastalığı her yaşta ortaya çıkabilen bir rahatsızlıktır. Ancak 15 ile 45 yaş aralarında daha sık görülmektedir.
Yaşanılan bölge: Kelebek hastalığı Afrika, Amerika ve Asyalı Amerikalılarda daha yaygın olarak görülmektedir.
Kelebek hastalığı nasıl teşhis edilir?
Kelebek hastalığının belirtileri diğer hastalıklara benzediği için teşhisi zaman zaman güç olabilmektedir. Hastalar uzman hekim tarafından ayrıntılı fiziki muayene ile değerlendirilir. Hastanın ailesinde kelebek hastalığı olması durumunda tam kan sayımı, eritrosit sedimentasyon hızı, tam idrar tahlili yanında anti-nükleer antikor başta olmak üzere çeşitli serolojik testler yapılmaktadır. Hastanın kalp ve çevresi ile akciğerlerinde sıvı birikip birikmediğini kontrol etmek için göğüs röntgeni ve ayrıntılı ekokardiyografi istenebilir. Böbrek hedef organlardan biri olduğu için öncelikle tam idrar tahlili ve idrarda protein kaçağının tespiti ve/veya çeşitli görüntüleme yöntemleri yapılabilir.
Kelebek hastalığının tedavisi nasıl yapılır?
Kelebek hastalığı etkilemiş olduğu organ ve sistemlere göre her vakada farklı belirtiler ile kendisini belli etmektedir. Bilinen kesin bir tedavisi henüz bilinmeyen kelebek hastalığının tedavisi de hastalığın tutulum şekli, şiddet, yaygınlığı ve kişilere göre farklılık göstermektedir. Kelebek hastalığının tedavisinde çoğunlukla antimalaryal ilaçlar ve kortizon içeren ilaçlar kullanılmaktadır. Bazı hastalarda steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar, bağışıklık sistemini kontrollü olarak baskılayan immünosupresanlar ve hatta bazı biyolojik ajanlar kullanılabilmektedir.
Lupus (kelebek) hastalığı bulaşıcı mı?
Kelebek hastalığı kişinin kendi bağışıklık sisteminin sağlam dokulara saldırısı ile ortaya çıan bir hastalıktır. Bu nedenle bulaşıcı bir hastalık değildir.
Lupus ( kelebek) hastalığının türleri nelerdir?
Kelebek hastalığının iki klinik formu bulunmaktadır. Bunlar Diskoid Lupus Eritematozus (DLE) ve Sistemik Lupus Eritematozus (SLE) türüdür. DLE’de sadece cilt etkilenir. Hastanın derisindeki lezyonlar iz bırakabilir. SLE’de ise cilt yanında organlar da etkilenir. Tedavi edilmediği takdirde hastanın hayati organlarına zarar verebilir, kalıcı hasarlar ve hayati risk oluşturabilir.
Lupus (kelebek) hastalığının tedavisi var mı?
Kelebek hastalığının kesin tedavisi tam olarak bilinmemektedir. Ancak hastadaki semptomları ve oluşabilecek yakınmalar ve hayati risk gelişimini önleyebilmek için günümüzde etkin ilaç tedavileri uygulanmaktadır. Kelebek hastalığının tedavisinde amaç hastalığın kesin tedavisinden ziyade öncelikli olarak hastalığın ilerlemesini durdurmak ve hastada kalıcı hasar gelişimini önlemektir.
Çocuklarda görülen kelebek hastalığı nedir?
Kelebek hastalığı çocuklarda genellikle 12 yaş civarında gelişmektedir. Bu yüzden de kelebek hastalığına yakalanan çocuklara ‘’kelebek çocuklar’’ denilmektedir.
Kelebek hastalığı ölümcül müdür?
Kelebek hastalığı, bağışıklık sisteminin iç organlar da dahil vücudun sağlıklı hücrelerine saldırdığı bir tür otoimmün hastalıktır. Kelebek hastalığı, bazı hastalarda hayati organları etkileyerek fonksiyonlarını bozabildiği için hayati risk oluşturabilmektedir.
Kelebek hastalığı tedavi edilebilir mi?
Günümüzde henüz kelebek hastalığının şifa anlamında kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, hastalığın kontrolünü sağlamada bir çok tedavi seçeneği bulunmaktadır.
Kelebek kronik bir hastalık mıdır?
Kelebek hastalığı kronik bir rahatsızlıktır. Tedavide amaç, hastalığın kontrol altında tutulması ve doku-organ kayıplarının ve hasarının önlenerek hastanın hayat kalitesinin olabildiğince iyileştirilmesidir.
Kelebek hastalarının cildi hassas mıdır?
Kelebek hastalarında deri lezyonları sık görülmektedir. Hastalar güneş ışığına oldukça duyarlı olup, güneş ışığına maruz kalan ciltte kızarıklık ve kabarmalar gelişebilir.
Kelebek hastası bir kadın hamile kalabilir mi?
Kelebek hastalığı olan bir kadının önlem almadan hamile kalması gebelik döneminde büyük risk ile karşı karşıya kalmasına neden olabilir. Bu nedenle hastanın gebe kalmadan önce hastalığının tedavi ile kontrol altına alınması ve ancak remisyon olarak adlandırılan ve hastalığın sakin seyrettiği bir dönemde, hekimlerin yakın gözetimi altında hamile kalmasına izin verilebilmektedir. Hastalığı remisyonda olan kişilerde bile gebelik döneminde ya da doğum sonrası hastalık alevlenmeleri görülebilir. Bu nedenle kelebek hastalığı bulunan kadınlar gebe kalmadan önce, hamilelik döneminde ve doğum sonrası düzenli hekim kontrolüne gitmelidirler.
Kelebek hastaları hastalığın alevlenmesini en aza indirmek için nelere dikkat etmeli?
Kelebek hastalığının kesin nedeni bilinmese de, güneş ışınları (Ultraviyole), sigara, stres gibi çevresel etkenlerin tetikleyici rol oynadıkları bilinmektedir. Bu nedenle kelebek hastalığı olan kişilerin güneş ışığından korunması, dışarıya uygun kıyafet, güneş kremi ve gözlük kullanarak çıkması gerekmektedir. Sigara kullanımından uzak durmak, stres düzeyini en aza indirmek de çok önemlidir. Ayrıca hastaların sağlıklı ve doğal beslenmesi, doktorun önerdiği egzersizleri uygulaması gerekmektedir.
Siz de genel sağlığınızdan emin olmak için linke tıklayarak gerekli testlerinizi Memorial Evde Sağlık hizmetleri ile evinizin konforunda yaptırabilirsiniz. https://evdesaglik.memorial.com.tr/p/genel-saglik-tarama-paketi/
