Otizm; bireyin motor becerilerini ya da duygusal profilini negatif etkileyebilen nöropsikolojik bir rahatsızlık olarak tanımlanır. Bazı bireylerde zeka geriliği dikkat çekerken bazı bireylerin iletişim bozukluğu odaklı sosyal problemlerin öne çıktığı görülür. Her iki durumun da çocukluk yaşlarında anlaşılması çocukluk-ergenlik döneminde otizm tedavisinin yoğun bir şekilde gerçekleşmesini sağlar. Otizm tedavisi özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde çocuklar için sağlanırken genellikle bu faaliyet alanında yetişkinler yer alamaz.
Otizmli Bireylerin Evde Bakımı Nasıl Olmalıdır?
Otizm tedavisi yapılırken temel amaç ‘otizm bozukluğu sendromunun semptomlarını azaltmak ya da mücadele etmek’ merkezlidir. Çift yönlü metotlar uygulanarak psikolojik problemlerine, davranış bozukluklarına, iletişim eksikliklerine ve öğrenme güçlüğüne doğru önlemler almaya çalışılır. Genel olarak; müzik, oyun, bilişsel web portalları, sosyal karşılıklı taklit becerilerini arttıracak aksiyonlar, diyet programları, egzersiz ve sözel el koordinasyon uygulamaları en belirgin yöntemler arasındadır.
Evde Otizmli Yetişkin Bakımı
Otizm tedavisinde görsel ve işitsel algının yetişkinler açısından artması önemlidir. Evde otizm tedavisinde karşılıklı diyalog kurmak önceliklidir. Yavaş konuşarak ve ara ara durarak cümleleri anlamasına zaman vererek iletişim kurmak avantaj sağlar. İlave olarak, otizm tedavisinde odaklanmalarını güçlendirecek uyarıcılar dikkat çeker. Bu açıdan, yüz mimikleri ve jestleri kullanmak sohbetin uzun vadede devam etmesini sağlar. Ev ortamındaki otizm tedavisinde kriterlerden biri de az soru sorarak otizmli bireyin konuşmasını kesmeden dinlemektir. Vücut hareketlerini daima aktif tutması bireyin ilgisinin dağılmasını da engellemeye yardımcı olur. Ayrıca, sistematik alışkanlıkların edinilmesi için rutin ev düzenini sağlaması beklenebilir. Sıralama becerisini organizasyonla birleştirmesi adına evde bazı sorumluluklar vererek birlikte bir düzen oluşturmaya çalışılabilir. Otizm tedavisinde, beslenme alışkanlıklarının da beyin sağlığını destekleyen takviye edici ürünlerden seçmek dönüştürücü adımlar sağlayabilir.
Evde Otizmli Çocuk Bakımı
2 yaşından sonra otizm teşhisi net bir şekilde koyulabilen çocuklarda, okul öncesi ve ergenlik döneminde yaklaşımlar değişebilir. Evde otizm eğitimi duyusal, motor becerileri, zihinsel gelişim, dil ve iletişim özellikleri, sosyal bağ kurma yeterliliklerini arttırmak üzerinedir. Ayrıca evde sağlık uygulamaları ile hayat kalitesi yükseltilebilir. Erken tanı süreci kolaylaştırırken otizmli çocuklarıyla beraber evde vakit geçirilmesi bazı semptomları olumluya çevirebilir. Otizm tedavisinde, sürekli ve yoğun eğitim programı bir uzman tarafından ayarlanarak ebeveyn tarafından uygulanması çocuğun pozitif etkilerini arttırır. Otizm tedavisinin bu programında, çocuğun bağımsız davranışların (diş fırçalama, elini yıkama, yatağını toplama vb.) sayısı arttırılırken kendine ve eşyalara zarar verici davranışlar bertaraf edilmeye çalışılır. Ayrıca, yemek yeme, tuvalet, kişisel bakım ve giyinme becerilerini geliştirmek adına özel programlar düzenlenir. İletişim ve motor becerilerini arttırmak için bazı vitamin ve minerallere başvurulur.
Otizmli Bireyler Nasıl Beslenmelidir?
Otizm; besin reddi, yutkunma problemi, kusma, yiyecek seçimi gibi olumsuz seçimler gıda açısından fakir beslenmesine neden olur. Bununla birlikte, bağırsak problemleri, ishal, karın ağrısı, besin intoleransı, zihinsel gerilik gözlemlenebilir. Bağırsak florası bozulan bu kişiler glüten ve kazein içerikli besinler tükettiğinde direk kana morfin benzeri maddeye dönüşerek geçebilir. Bu nedenle, otizm tedavisinde süt ve ekmek gibi kazein ve glüten içerikli ürünlerden uzak bir diyet tercih edilir. Ayrıca, ketojenik diyette yağ ve protein ağırlıklı beslenme programına başvurulabilir. İlave olarak, folik asit ile b12 gibi vitamin ve mineral grubu da otizm tedavisine ciddi katkı sağlar.
Otizmli Bireylerle Nasıl İletişim Kurulmalı?
Otizm belirtileri minimize eden adım doğru bir iletişim hattından geçer. Sözel ve sosyal iletişim becerilerinin otizm tedavisinde birey için yükseltilmesi gereklidir. Sözel iletişimde; sesleri ayırt etme, sesleri taklit etme, evet-hayır söylemlerini düzeltme, gereksinimleri basit kelimelerle anlatma, resimli kartlarla problemi anlatma iletişim dili kullanılabilir. Sözel olmayan iletişimde ise selamlaşma, vedalaşma, temel duyguları yüz ifadeleri ile belirtme, bedensel temasta bulunma gibi hareket odaklı yaklaşımlar kullanılabilir.
Otizmli Çocuklara Nasıl Yaklaşılmalı?
Otizm tedavisinde, ebeveynlerin sabırlı olması ve mümkün olduğunca aile dayanışması gösterilmesi önerilir. Yapıcı ve olumlu bir dil kullanarak çocuk motive edilmeye çalışılması önemlidir. Ayrıca, çocuğun planlanmış güncel rutinine (yeme, oyun ve uyku saatleri) uygun yaşaması sağlanmalıdır. Bunun yanında, çocuğa seçme şansı verilirken kendini baskı halinde hissetmemesi kritiktir. Genel olarak, dengeli bir yaklaşımla otizm tedavisine adaptasyonu önceliğe alınmalıdır.
Otizmli Yetişkinlere Nasıl Yaklaşılmalı?
Sosyal hayata entegrasyonu sağlaması psikolojik hastalıklara yakalanma riskini kişinin azaltabilir. Özellikle otizm semptomları ile kişilik bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk ve depresyon arasında yakın bir ilişki vardır. Eğer, kişinin anormal davranışları ve öfke nöbetleri bulunuyorsa bir uzman eşliğinde sözel ve davranışsal yaklaşımlar tercih edilmesi önerilir.
Otizmli Bireylerin Evde Eğitimi Nasıl Olmalıdır?
El becerilerini, işitsel ve duyusal becerilerini, zihinsel performansını arttırıcı programlarda video, yönlendirici işaretler, oyun, resim, müzik gibi iletişim araçlarından yardım alınır.
Otizmli Çocuklara Evde Nasıl Eğitim Verilir?
Çocuğun kendi haline bırakılmaması, ismiyle seslenilmesi, göz temasının arttırılması, eğitici aktiviteleri birlikte yapma, oyuncakları keşfetmesine olanak verme, basit komutlarla cevap verme ve ödüllendirme gibi aksiyonlar otizm tedavisinde eğitimin önemli başlıklarıdır.
Otizmli Çocuklar İçin Eğitici Aktivite Önerileri
- Yerde yüzme etkinliği
- Bardak ve minder etkinliği
- Eşleştirme oyunu
- Oyuncak kule yapma
- Hamburger oyunu
- Yaratıcı tasarımlar yapma etkinliği
- Koklama etkinliği
- Buzlu boyama çalışması
Otizmli Bireylere Evde Eğitimin Avantajları
Atipik otizm, kronik olmayan erken yaşta çocuklarda görülen hafif bir otizm tipidir. Özellikle, erken yaşta teşhisle beraber evde eğitimle desteklendiğinde büyük ölçüde semptomların gerilediği gözlemlenmiştir. Genel olarak, otizm tedavisine multi-disipliner yaklaşımla rehabilitasyon, beslenme ve evde tedaviyi kişiye özgü sürdürme adımları ayrılmaz parçalardır.
Evde Otizmli Bireylerin Bakımı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Otizmli bireyler nelerden hoşlanır?
Yalnızlık, nesnelerle oynama ve soluk renklerden hoşlanırlar.
Otizm eğitimle düzelir mi?
Semptomlar belirli bir seviyeye kadar iyileştirilebilir.
Otizmli çocuğuma evde nasıl yardım edebilirim?
Evde tansiyon düşürme amaçlı çocuğa özgü eğitici programlar yapılması ve ailenin pratikte uygulaması ile sağlanabilir.
