Memorial Antalya Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü
Op. Dr. Bilgi Uslu Aybar
Yumurtalık Kisti
Yumurtalık kisti, yumurtalıklardan birinde gelişen sıvı dolu bir kese olarak adlandırılmaktadır. Birçoğu adet hormonu değişiklikleriyle ilgilidir. Yumurtalık kistleri genellikle herhangi bir tedaviye gerek kalmadan birkaç hafta içinde kendiliğinden geçmektedir. Yumurtalık kistleri genellikle herhangi bir belirtiye de neden olmamakta ancak büyürlerse veya kendi kendilerine geçmezlerse tedaviye ihtiyaç duyulabilmektedir. Memorial Antalya Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Op. Dr. Bilgi Uslu Aybar, yumurtalık kistleri hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.
Yumurtalık kisti nedir?
Kadınlarda, rahmin her iki tarafında yaklaşık birer badem büyüklüğünde ve şeklinde olan iki yumurtalık bulunur. Yumurtalıklarda gelişen ve olgunlaşan yumurtalar (oositler) doğurganlık yıllarında aylık döngüler halinde salınır. Yumurtalık kistleri, yumurtalıklarda oluşan genellikle içi sıvı dolu kesecikler şeklindedir.
Birçok kadında zaman zaman yumurtalık kistleri oluşur. Çoğu yumurtalık kisti hiç rahatsızlık vermez ve zararsızdır. Çoğunlukla birkaç ay içinde tedavisiz kaybolur. Ancak bazı yumurtalık kistleri ciddi semptomlara neden olabilir.
Yumurtalık kistlerini önlemenin bir yolu olmamasına rağmen, düzenli pelvik muayeneler yumurtalıklardaki değişikliklerin mümkün olduğunca erken teşhis edilmesini sağlamaya yardımcı olur.
Kaç çeşit yumurtalık kisti vardır?
Çoğu yumurtalık kisti, adet döngüsünün (fonksiyonel kistler) bir sonucu olarak gelişir. Diğer kist türleri çok daha az yaygındır.
Fonksiyonel kistler:
Yumurtalıklar normalde her ay folikül adı verilen yapılar geliştirir. Foliküller; östrojen ve progesteron hormonlarını üretir. Adet döngüsünün ortasında bir yumurta folikül içerisinden dışarı atılır ve fallop tüpünden içeri doğru hareket eder.
Normal bir folikül büyümeye devam ederse, fonksiyonel kist oluşur. İki tip fonksiyonel kist vardır:
- Foliküler kist: Folikül çatlayıp yumurtasını serbest bırakamadığında oluşur, folikül büyümeye devam eder.
- Korpus luteum kisti: Folikül yumurtasını serbest bıraktığında, gebe kalmak için östrojen ve progesteron üretmeye başlar. Bu folikül artık korpus luteum olarak adlandırılır. Bazen sıvı folikülün içinde birikir ve korpus luteumun bir kiste dönüşmesine neden olur.
Fonksiyonel kistler genellikle zararsızdır, nadiren ağrıya neden olur ve genellikle iki veya üç adet döngüsü içinde kendiliğinden kaybolur.
Diğer kistler;
Adet döngüsünün normal işleviyle ilgili olmayan kist türleridir.
- Dermoid kistler: Teratom olarak da adlandırılan kistler embriyonik hücrelerden oluştukları için saç, deri veya diş gibi dokuları içerebilir.
- Kistadenomlar: Bunlar yumurtalık yüzeyinde gelişir ve sulu veya mukuslu bir materyal ile doludurlar.
- Endometriomalar: Bunlar, uterus endometriyal hücrelerinin uterusun dışında büyüdüğü (endometriozis) bir durumun bir sonucu olarak gelişir. Endometrıal dokunun bir kısmı yumurtalığa yapışıp yumurtalık içerisinde kistleşir.
Yumurtalık kistlerinin belirtileri nelerdir?
Çoğu kist semptomlara neden olmaz ve kendi kendine geçer. Bununla birlikte, büyük bir yumurtalık kisti alt karın bölgesinde şişkinlik, dolgunluk, ağırlık, kronik ya da ara ara olan keskin ağrılara neden olabilir.
Yumurtatalık kisti nasıl teşhis edilir?
Pelvik muayene sırasında yumurtalıkta bir kist bulunabilir. Boyutu ve içerisindeki sıvı katı görünümüne bağlı olarak uzman doktor, türünü ve tedaviye ihtiyaç olup olmadığını belirlemek için bazı testler ister.
Gebelik testi: Pozitif bir test, korpus luteum kisti olduğunu gösterebilir.
Pelvik ultrason: Yüksek frekanslı ses dalgaları gönderilerek kistin varlığı, yerleşim yeri, katı ya da sıvı ile dolu veya karışık olup olmadığı belirlenmeye çalışılır.
Laparoskopi: Küçük bir kesi ile karna yerleştirilen ince, ışıklı bir alet olan laparoskopi kullanılarak yumurtalıklar görüntülenir. Gerekli görülürse mevcut kist çıkarılabilir. Bu anestezi gerektiren cerrahi bir işlemdir.
CA 125 kan testi: Kanser antijeni 125 (CA 125) adı verilen bir proteinin kan seviyeleri yumurtalık kanseri olan kadınlarda sıklıkla yükselir. Kist kısmen katıysa ve yumurtalık kanseri riski yüksekse doktor bu testi isteyebilir.
Yüksek CA 125 seviyeleri, endometriozis, rahim fibroidleri ve pelvik inflamatuar hastalık gibi kanserli olmayan durumlarda da ortaya çıkabilir.
Yumurtalık kisti nasıl tedavi edilir?
Çoğu durumda, yumurtalık kistleri tedaviye ihtiyaç duymadan birkaç ay içinde kendiliğinden kaybolur. Tedavinin gerekli olup olmadığı boyutu ve görünüşü herhangi bir semptomun olup olmadığı, menopoz döneminde olunup olunmadığına bağlı olarak değişmektedir.
- Yakın takip
Çoğu durumda hastalara yakın takip politikası önerilir. Bu, hemen tedavi görülmeyeceği anlamına gelir ancak kistin gidip gitmediğini kontrol etmek için birkaç hafta veya ay sonra ultrason taraması yaptırılır. Menopoz süreci bittiyse, yumurtalık kanseri riski biraz daha yüksek olacağından, bir yıl boyunca daha sık ultrason taraması ve kan testi yaptırılması önerilebilir. Taramalar kistin kaybolduğunu gösteriyorsa, genellikle daha ileri testler ve tedavi gerekli değildir. Kist hala oradaysa cerrahi önerilebilir.
- Ameliyat
Eğer kistin kanserli olabileceğine dair endişeler varsa ya da takiplerde büyük veya kalıcı yumurtalık kistleri ve/veya semptomlara neden olan kistler mevcutsa kistin genellikle cerrahi olarak çıkarılması gerekir.
Yumurtalık kistlerini çıkarmak için kullanılan 2 tip ameliyat vardır:
Laparoskopi:
Çoğu kist laparoskopi kullanılarak çıkarılabilir. Bu, cerrahın yumurtalıklara erişmesine izin vermek için karından küçük kesiler ile yapılan bir ameliyatıdır. Daha az ağrıya neden olduğu ve daha hızlı iyileşme süresine sahip olduğu için laparoskopi tercih edilir. Çoğu insan aynı gün veya ertesi gün eve gidebilir.
Laparotomi:
Kist büyükse veya kanserli olma ihtimali varsa laparotomi önerilebilir. Bir laparotomide cerrahın kiste daha iyi erişmesini sağlamak için karında bir adet daha büyük bir kesi yapılır. Tüm kist ve yumurtalık çıkarılabilir ve kanserli olup olmadığını kontrol etmek için bir laboratuvara gönderilebilir. İşlemden sonra birkaç gün hastanede kalınması gerekebilir.
Yumurtalık kisti kadın sağlığını etkileyen önemli sorunlardan biridir. Siz de bu linke tıklayarak kadın sağlığı testlerinizi evinizin konforunda yaptırabilirsiniz.https://evdesaglik.memorial.com.tr/urun-ve-hizmetler/laboratuvar-paketleri-c/kadin-sagligi-c11/
