İdrar yolunun herhangi bir bölümünü etkileyen enfeksiyonlara idrar yolu enfeksiyonu adı verilmektedir. Bu probleme genellikle 20-40 yaşları arasındaki cinsel yönden aktif kadınlarda rastlanmaktadır. Kadınlarda 8 kat fazla görülen idrar yolu enfeksiyonuna, kadınların yaklaşık yüzde 50’si yaşamlarında en az bir kez yakalanmaktadır. Memorial Antalya Hastanesi Üroloji Bölümü’nden Op. Dr. Egemen İşgören, idrar yolu enfeksiyonu hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.
İdrar yolu enfeksiyonu nedir?
İdrar yolu enfeksiyonunun %90’ına “E. coli” adı verilen ve genellikle dışkıdan idrar yoluna giren bir bakteri neden olur. Bakteriler, idrarı vücuttan dışarı taşıyan tüpten yani üretradan girer. Kadınların üretrası erkeklere göre daha kısadır. Bu, bakterilerin mesaneye veya böbreklere ulaşma ve enfeksiyona neden olma olasılığının daha yüksek olduğu anlamına gelir. Bu nedenle idrar yolu enfeksiyonu kadınlarda daha sık görülmektedir.
Bu rahatsızlık, alt idrar yolunu etkilediğinde “sistit” adı verilen mesane enfeksiyonu, üst idrar yolunu etkilediğinde ise “piyelonefrit” adı verilen böbrek enfeksiyonu ortaya çıkar.
İdrar yolu enfeksiyonuna neden olan risk faktörleri nelerdir?
- Kadınların anatomik olarak idrar kanalı kısadır ve vajinal ve anal bölgeye yakındır. Bu nedenle mikroorganizmalar idrar yollarına kolaylıkla ulaşıp enfeksiyona neden olabilir.
- Genç ve cinsel olarak aktif kadınlarda sistit riski artarken, enfeksiyon gelişme riski de cinsel ilişki sıklığına bağlıdır.
- Menopoz ile birlikte düşen östrojen seviyesinin neden olduğu vajinal flora kaybına bağlı olarak idrar yolu enfeksiyonu riski artar.
- İlk idrar yolu enfeksiyonunun 15 yaşın altında geçirilmesi ve annede tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu öyküsü olması da riski artıran nedenler arasındadır.
- Havuz, deniz, sauna gibi ıslak ortamlar ve vajinal akıntı gibi durumlar da riski artıran sebeplerdendir.
İdrar yolu enfeksiyonunun belirtileri nelerdir?
İdrar yolu enfeksiyonları her zaman belirti vermeyebilir. Sistit genellikle idrar yaparken ağrı, yanma, sık idrara gitme ve ani sıkışma ile idrara gitme ihtiyacı, idrarda kanama, bulanık ve kötü kokulu idrar, kasıklarda ağrı ve genital bölgede baskı hissi gibi şikayetlere neden olabilir. Piyelonefrit ise bu şikayetlere ek olarak yüksek ateş ve yan ağrısı gibi şikayetlere yol açabilir. Belirtiler enfeksiyonun nerede geliştiğine göre değişmektedir.
Böbreklerde ortaya çıkan bir enfeksiyon (akut piyelonefrit);
- Sırt ağrısı veya yan ağrısı
- Yüksek ateş
- Üşüme ve titreme
- Mide bulantısı ve kusma
Mesanede ortaya çıkan bir enfeksiyon (sistit);
- Kasıklarda ve genital bölgede basınç hissi
- Alt karın rahatsızlığı
- Sık, ağrılı idrara çıkma
- İdrarda kan
Dış idrar kanalında ortaya çıkan bir enfeksiyon (üretrit);
- İdrar yaparken yanma
- Akıntı
İdrar yolu enfeksiyonu nasıl tedavi edilir?
İdrar yolu enfeksiyonu vakalarının yaklaşık %80’i antibiyotik tedavisine yanıt verir.
Yapılması gerek ilk şey sıvı alımının artırılmasıdır. Bol sıvı alımı ile birlikte artan idrar miktarı mikroorganizmaların temizlenmesine yardımcı olur. İdrar yaparken zorlanma, idrarın kanlı gelmesi, karın ve bel ağrısı, akıntı, idrar tutamama, ateşlenme, halsizlik gibi şikayetlerin varlığında mutlaka bir doktora başvurmak gerekir.
Tedavide en önemli nokta şey ilaçlarla yeterli tedavinin yapılmasıdır. Uzun süreli ve uygun olmayan ilaçların kullanılması tedavi etkinliğini azaltır. Yapılan en önemli hata doktor önerisi olmadan kontrolsüz olarak antibiyotik kullanılmasıdır.
İdrar yolu enfeksiyonu tekrarlar mı?
Kadınların yaklaşık %15’inde tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu görülür.
Son altı ay içerisinde ikiden fazla, son bir yılda üçten fazla idrar yolu enfeksiyonu geçirilmesi tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu anlamına gelir. Bu durum kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkilemekle birlikte, başka sağlık sorunlarının da habercisi olabilir. Bu durumda daha detaylı inceleme yöntemlerine başvurulması ve idrar yolarında taş, genişleme, anatomik bozukluk, tümör gibi hastalıkların araştırılması gerekir.
Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarında uzun süreli tedaviler gerekebilir.
Basit idrar yolu enfeksiyonlarında üç günlük antibiyotik tedavisi yeterli olurken, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarında altı ay süreyle her gün ya da haftada üç defa düşük doz önleyici antibiyotik tedavisi önerilmektedir. Şikayetlerin cinsel ilişki sonrası ortaya çıkması durumunda ilişki sonrası tek doz tedavi kullanılarak enfeksiyon gelişmesi önlenebilir.
Tekrarlayan enfeksiyonlar mesane duvarında doku hasarına ve enfeksiyonların sıklaşmasına, enfeksiyon olmasa dahi ağrılı idrar yapma şikayetlerine neden olabilir. Böyle durumlarda uzun süreli mesane duvarını onarıcı ilaçların kullanılması gerekebilir.
İdrar yolu enfeksiyonuna hangi besinler iyi gelir?
Sık görülen idrar yolu enfeksiyonlarında yaban mersini tüketmenin önleyici etkisi çalışmalar ile gösterilmiştir. Bunu yanında probiyotikler ve C vitamini kullanımı tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarını önlemede faydası görülmüştür. Yakın zamanda İtalya’da yapılan bilimsel bir araştırmada yaban mersini, probiyotik ve C vitaminin birlikte kullanılmasının tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarını azalttığı tespit edilmiştir.
İdrar yolu enfeksiyonu kendi kendine geçer mi?
Basit ve başlangıç aşamasındaki idrar yolu enfeksiyonları sıvı tüketiminin artırılması ile dahi düzelebilir. Ancak devam eden şikayetler konusunda uzman yardımı alınmalıdır.
Antibiyotiğe rağmen geçmeyen idrar yolu enfeksiyonu için ne yapılmalıdır?
Kullanılan antibiyotiklere dirençli bakteriler nedeniyle oraya çıkan enfeksiyonlar ampirik antibiyotik tedavisi ile düzelmeyebilir. Mesane duvarında doku hasarı nedeniyle ortaya çıkan enfeksiyonlar ya da ağrılı mesane sendromu gibi hastalıklar antibiyotik tedavisi ile düzelmezler. Bu tür durumlarda enfeksiyon oluşumunu önleyici ilaçlar ve mesane duvarını onarıcı ilaçlar ile uzun süreli tedaviler planlamak gerekebilir.
Sizde idrar yolu enfeksiyonunu belirtileri gösteriyorsanız linke tıklayarak evde numune alma hizmetimizden yararlanabilir, tetkiklerinizi evinizin konforunda yaptırabilirsiniz. https://evdesaglik.memorial.com.tr/p/evde-numune-alma/
