Aşırı kilo, alkol, tütün kullanımı ve farklı hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkan karaciğer yağlanması, karaciğerde olması gerektiğinden daha fazla yağ birikmesinden kaynaklanıyor. Sağlıklı her karaciğer az miktarda olsa da yağ içeriyor. Karaciğerde fazla yağ birikimi ise ilerleyen dönemlerde karaciğer yetmezliğine neden olan siroza yol açabileceğinden tedavisinin erken dönemde planlanması gerekiyor. Diyet ile kilo kontrolü gerektiren karaciğer yağlanmasının yaşam tarzı değişiklikleri ile de kontrol altına alınması gerekiyor. Memorial Diyarbakır Hastanesi Gastroenteroloji Bölümü’nden Doç. Dr. Nurettin Tunç, karaciğer yağlanması hakkında bilgi verdi.
Karaciğer yağlanması nedir?
Vücudun en büyük iç organı olarak kabul edilen karaciğerin temel işlevi toksinleri uzaklaştırmak ve gıda besinleri işlemektir. Karnın sağ üst tarafında yer alan karaciğer 6 ayda bir olmak üzere kendini yenileme özelliğine sahip olan organ olarak bilinmektedir. Sindirim sistemine gelen kan, vücudun başka yerine gitmeden karaciğerde süzülmektedir. Karaciğer yağlanmasının toplumda görülme sıklığı kesin olmamakla birlikte her 10 insandan birinde görüldüğü düşünülmektedir. Karaciğerin yağlanması hasara neden olmayabilir, ama iltihaplanması ciddi komplikasyonlara neden olmaktadır. Toplumda sarılık yani hepatit olarak adlandırılan durum karaciğer iltihaplanması, karaciğer yağlanmasına bağlı görülmektedir. Alkolik yağlı karaciğer hastalığı, alkole bağlı karaciğer hastalığının en erken aşamasıdır. Sonraki aşamalar alkolik hepatit ve sirozdur.
Karaciğer yağlanması neden olur?
Yağlı karaciğer (NAFL) hastalığının tam nedeni bilinmemekle birlikte, kilo alımı ve obezite ile giderek yaygınlaşan genel olarak iyi huylu bir durum olarak kabul edilmektedir. Şu anda Dünyada karaciğer bozukluğunun en yaygın nedeni olarak bilinmektedir. Özellikle aşırı alkol kullanımının tetiklediği karaciğer yağlanması obezite, diyabet, yüksek tansiyon, beslenme biçimi, tütün ürünü kullanımı ve bazı ilaçların kullanımına bağlı karaciğer yağlanması riskini tetiklemektedir. Ancak bazı durumlarda karaciğerin yağı metabolize edememesi de karaciğer yağlanmasına neden olmaktadır. Alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD) karaciğerde yağ birikmesi, yağ infiltrasyonu olarak adlandırılmaktadır. Karaciğer yağlanması ile karakterize tıbbi bir durum olan NAFLD iki türü bulunmaktadır.
1-Alkolsüz yağlı karaciğer (NAFL), yağ infiltrasyonunun olduğu ancak iltihaplanmanın olmadığı genel olarak iyi huylu bir durum
2-Karaciğer iltihabı ile birlikte yağ infiltrasyonunun olduğu alkolsüz steatohepatit (NASH)
Alkol kötüye kullanımı ve diğer durumlar da karaciğer sorunlarına yol açabilmektedir. NAFLD’ nin herhangi bir formuyla teşhis edilebilmesi için, bir kişinin ağır alkol kullanım öyküsü veya karaciğer rahatsızlığına (hepatit C gibi) neden olabilecek başka bir soruna sahip olmaması gerekmektedir.
Karaciğer yağlanması belirtileri nelerdir?
Karaciğer iltihaplanması yani NASH’li çoğu insanın hiçbir semptomu bulunmamaktadır. Nadiren, yorgunluk, halsizlik hissi ve sağ üst karın bölgesinde belirsiz bir rahatsızlık olan kişilerde alkolsüz yağlı karaciğer (NAFL) bulunmaktadır. Karaciğer yağlanmasın da karaciğer normal çalışır ve herhangi bir belirti görülmemektedir. Alkolsüz karaciğer yağlanması (NAFL) genellikle, bir başka nedenle safra taşlarını aramak için yapılan ultrason yöntemi gibi, karın görüntüleme testleri yaptığında bulunmaktadır. Karaciğer yağlanması belirtileri kısaca şu şekilde sıralanabilir;
- Sarı bir cilt tonu,
- Bacak ve karın şişliği,
- Mide bulantısı,
- İştahsızlık,
- Yorgunluk ve zihin karışıklığı,
- Karın ağrısı belirti olarak gösterilebilir.
Karaciğer yağlanması tedavi şekilleri nelerdir?
Karaciğer yağlanmasında tedavi, obezite, diyabet ve hiperlipidemi gibi durumları kontrol etmeyi amaçlamaktadır. İnsülin direncini tedavi eden ilaçlarla çeşitli deneysel tedaviler araştırılmaktadır. Kilo vermek, karaciğer enzimleri ve insülin düzeylerini düşürmeye yardımcı olabilir ve yaşam kalitesini iyileştirebilmektedir. Hızlı kilo kaybı karaciğer hastalığının kötüleşmesi ile ilişkilendirildiğinden kilo kaybı kademeli olmalıdır. (örneğin haftada 1 ila 2 kg).
E Vitamini — E vitamininin karaciğer yağlanması (NASH) bir parçası olarak meydana gelen karaciğer hasarının bir kısmını azaltabileceğine dair bazı kanıtlar bulunmaktadır.
Alkol tüketiminden kaçınılmalıdır.
Ağırlıklı olarak taze meyve sebze tüketimi, zeytinyağı, baklagiller ve tam tahıllı ekmek tüketiminin sağlandığı Akdeniz tipi beslenme şekli karaciğer yağlanması tedavi sürecinde önerilmektedir. İnsülin direncinin kontrol alınması ve düzenli egzersizlerin yapılması önem arz etmektedir.
Karaciğer yağlanması kimlerde olur?
Karaciğer yağlanması nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte, en sık aşağıdaki koşullardan birine sahip kişilerde görülür.
- Obezite: Karaciğeri yağlı tespit edilen kişilerin yüzde 70’inden fazlasının obez olduğu tespit edilmiştir.
- Diyabet: Karaciğeri yağlı kişilerin yüzde 75 kadarında tip 2 diyabet görülmektedir.
- Hiperlipidemi – NASH’li kişilerin yaklaşık yüzde 20 ila 80’inde hiperlipidemi görülmüştür. (yüksek kan trigliserit seviyeleri ve/veya yüksek kan kolesterol seviyeleri).
- İnsülin direnci – İnsülin direnci genellikle hiperlipidemisi olan ve obez olan kişilerde görülür; bu semptom grubu, metabolik sendrom olarak bilinir ve sıklıkla karaciğer yağlanmasına sahip kişilerde görülür.
- İlaçlar ve toksinler karaciğer yağlanmasına neden olabilmektedir.
Karaciğer yağlanması nasıl geçer?
Aşırı kilolu ya da obez sınıfında olunması halinde tedavi şekli olarak atılacak ilk adım bir Gastroenteroloji uzmanı ile birlikte beslenme uzmanından önerisi doğrultusunda diyet beslenme programı ve yapılacak düzenli egzersizler ile sağlıklı bir şekilde kilo verilmesi olmalıdır. Akdeniz tipi beslenme şekli sıkça önerilmektedir. Karaciğer yağlanmasına neden olan etken tespit edildikten sonra önlemler alınmaktadır. Yapılan araştırmalara göre bazı ilaçların kullanımı karaciğer yağlanması riskini tetiklediğinden bu duruma neden olan ilaçların uzman hekim gözetiminde sınırlandırılması ya da değiştirilmesi gerekmektedir.
Karaciğer yağlanması hangi yaşlarda sıklıkla görülür?
Karaciğer yağlanması genellikle 40-60 yaş arasında görülmektedir. Ancak 10 yaşından sonra da görülebilmesi mümkündür. Kadınlarda görülme sıklığı erkeklere oranla daha yüksek olarak saptanmıştır.
Karaciğer yağlanması normal midir?
Karaciğer yağlanması anormal bir hastalık olup karaciğer yetmezliği ve karaciğer kanserine ilerleyebilir. Erken dönemde alınacak tanı ile uygulanacak tedavi yöntemleri hayati önem arz etmektedir.
Karaciğer yağlanmasına faydalı yiyecekler nelerdir?
Karaciğerin işlevsel özelliklerini destekleyerek yardımcı görevinde bulunan bazı besinler bulunmaktadır. Aşırıya kaçmayacak şekilde kahve, yeşil çay ve yağlı balıklar tavsiye edilmektedir.
Karaciğer yağlanması kendiliğinden geçer mi?
Kilo verme, diyet, obezite insülin direnci ve hiperlipidemi gibi durumların tedavisi sağlanarak ya da ideal düzeyine getirilerek iyileşme sağlanabilmektedir.
Karaciğer yağlanması genetik mi?
Direkt genetik olmamakla birlikte genetik faktörlerinde bağlı olduğu insülin direnci, obezite gibi durumların karaciğer yağlanmasına yol açabilmektedir.
Karaciğer yağlanması vücutta neler yapar?
Karaciğer yağlanması tedavisi sağlanmadığı taktirde zamanla kötüleşerek ilerlemesine neden olmaktadır. En ciddi komplikasyonu, karaciğer sirozdur. Diyabetli yaşlı insanlar siroz geliştirme riski altında olabilir. Karaciğer yağlanması sıklıkla metabolik sendrom (insülin direnci, obezite ve hiperlipidemi) bulunur. Metabolik sendrom da kalp hastalığı, kalp krizi için yüksek risk barındırmaktadır.
Stres karaciğer yağlanması yapar mı?
Stres karaciğer yağlanması yapmaz, ancak strese bağlı dengesiz beslenme obezite, hiperlipidemiye yol açarak karaciğer yağlanması yapabilir.
Karaciğer yağlanmasının ciltteki belirtileri nelerdir?
Karaciğer yağlanmasının direkt olarak cilt bulgusu bulunmamaktadır.
Karaciğer yağlanmasının bitkisel tedavisi mümkün müdür?
Karaciğer yağlanmasının kesin tedavisi yoktur. Tedavi evresi obezite, diyabet ve hiperlipidemi gibi durumları kontrol etmeyi amaçlar. İnsülin direncini tedavi eden ilaçlarla çeşitli deneysel tedaviler araştırılmaktadır. Siz de karaciğer yağlanması ile ilgili risklerinizi bilmek ve bu konuda gerekli testlerinizi yaptırmak istiyorsanız linke tıklayabilirsiniz.
https://evdesaglik.memorial.com.tr/p/karaciger-sagligi-paketi/
