Karaci̇ğer ve Böbrek Sağlığı Paketi̇

ALP( Alkalen Fosfataz), vücut dokularında bulunan bir enzimdir. Vücuttaki proteinlerin parçalanmasında rol almaktadır. Yetişkinlerde karaciğer, kemik, bağırsak, böbrek gibi organlarda sentezlenir. ALP ile karaciğer sağlığı kontrol edilir. Eğer kişide sarılık, mide bulantısı, karın ağrısı gibi sorunlar varsa kişinin karaciğeri ya da safra kesesinde sorun olduğu düşünülür. Bu zamanda da ALP sonuçları önemlidir. ALP yüksekliği karaciğer ve safra yolları sorunlarıyla bağlantılıdır.

GGT (Gama Glutamil Transferaz) vücudumuzun fabrikası olarak adlandırılan karaciğerin sağlığı hakkında bilgi veren bir testtir. Safraya bağlı karaciğer hasarı takibinde de kullanılmaktadır. Gama Glutamil Transferaz yani GGT, safra yolu hasarı gibi sorunlarda karaciğer hasarını ölçen özgün bir testtir. Karaciğerde bir sorun olup olmadığını tespit etmek ya da sorun varsa bunu takip etmek üzere yapılan bir fonksiyon testlerinden biridir. Alkolün, ilaçların karaciğere toksik etkileri de bu test sayesinde ölçülebilmektedir. Eğer karaciğer fonksiyonlarınızda bir sorun fark edilirse GGT testi de yapılması gerekir.

LDH (Laktat dehidrogenaz) başta kan, beyin, böbrekler ve pankreas olmak üzere vücudun tüm hücre ve dokularında bulunan enzimdir. Enzimin temel görevi ise vücutta bulunan şekeri enerjiye dönüştürmektir. LDH enzimine başta kan hastalıkları olmak üzere birçok hastalığın nedenini belirlemek için bakılır. Ancak LDH birçok hücre ve dokuda olduğu için tek başına teşhis konulmasında yeterli olmaz. LDH yüksekliğinin hangi doku ve hücreden kaynaklandığını belirlemek için farklı testler istenebilir. Doku hasarı, doku hasarına neden olan bozukluklar, anemi, karaciğer hastalığı, akciğer hastalığı, bazı enfeksiyon türleri ya da bazı kanser LDH enzimindeki total yüksekliğe neden olabilir. Bunun nedeni ise oluşan hasarlanma ya da yıkım sırasında hücrelerden salınan bol miktardaki LDH enziminin kana karışmasıdır.

AST (Aspartat Aminotransferaz) vücudumuzun en büyük organı olan karaciğer tarafından vücudun normal çalışması için üretilen bir enzimdir. SGOT (serum glutamik-oksaloasetik transaminaz) olarak da adlandırılan AST; beyin, kalp, böbrek, kas ve kırmızı kan hücrelerinde de bir miktar bulunur. Başta karaciğer kanseri olmak üzere, kronik hepatit, siroz ve safra kanallarındaki tıkanıklıklar, travmalar, karaciğer yağlanması, kateterizasyon ve anjiyoplasti, nöromüsküler hastalıklar ve aşırı AST yüksekliğine neden olabilir. AST değerlerinin yüksek olması karaciğer, kalp, beyin, böbrek ve kaslardaki herhangi bir hastalığı işaret edebilir. Böbrek hastalıkları, diyaliz, diyabetik ketoasidoz, hamilelik ve B6 vitamin eksikliği ile ileri derecedeki beslenme bozuklukları ise AST düşüklüğüne neden olur. Normal değerlerin altında görülen AST, genellikle bir sorun olarak değerlendirilmese de, düşük olmasının nedenlerinin de iyi araştırılması gerekir.

ALT (Alanin Aminotransferaz), vücudun en önemli organlarından biri olan karaciğer tarafından üretilen bir enzimdir. Çoğunlukla karaciğerde bulunan ALT; az miktarda kalp, böbrek ve kaslarda da bulunur. ALT yüksekliğine karaciğer yağlanması, obezite, diyabet, ilaç kullanımı, alkol kullanımı, hepatitler, siroz, safra yolu tıkanıklıkları, malignite ve kalp yetmezliği neden olur. ALT düzeylerinin düşük olması ise genellikle tıbbi açıdan bir anlam ve tehlike ifade etmez. Bu nedenle ALT seviyesini düşük olduğunu gören kişilerin endişe etmesine gerek yoktur.

Direkt bilirubin, indirekt bilirubinin karaciğerde glukuronik asitle birleşmesi veya az oranda sülfatlanmasıyla oluşmaktadır. Suda çözünen direkt bilirubin safra ile vücuttan atılır. Sağlıklı kişilerde az bulunmaktadır. Safra kesesi taşında, hemolitik anemide, hepatitte, safra yolu iltihabında, karaciğer hastalıklarında direkt bilirubin seviyeleri yükselmektedir.

Bilirubin, hemoglobinin kırmızı kan hücrelerinden parçalanmasının bir ürünüdür. Karaciğer kanalı ile vücuttan atılır, safra kesesinde depolanır ve bağırsağa salgılanır. Bilirubin vücuttan dışkı yoluyla atılmaktadır. Bilirubin, cildin altında parçalanan kırmızı kan hücreleri nedeniyle bazen morluklarda görülen sarımsı renge neden olur. Bilirubin yüksekliği veya düşüklüğü karaciğer, safra yolu hastalıklarının habercisi olabilir. Sarılık belirtileri olduğunda, kişide aşırı alkol tüketimi varsa, hepatit virüsüne maruziyet bulunuyorsa, ilaç toksisitesi durumundan şüpheleniliyorsa bilirubin testi yapılmaktadır. Anemi, siroz, sarılık, kan transfüzyonu reaksiyonu, viral hepatit, ilaçlara tepki alkol sebebiyle olan karaciğer hastalığı, safra taşları gibi nedenlerin yanında bazı kalıtsal hastalıklar da bilirubin yüksekliğine neden olabilmektedir.

AFP yani ALFA- FETOPROTEİN testi karaciğer kanseri, testis kanseri ya da yumurtalık kanseri tanısında yardımcı olan bir testtir. Genelde bu test karaciğer, testis, yumurtalık kanseri şüphesi olduğunda ya da bu kanserlerden biri geliştiğinde tedavi süreci ve sonrasında belirli aralıklarla yaptırılır. Kronik hepatit veya siroz hastalarından da bu test istenmektedir. Kandaki AFP düzeyini ölçen bir testtir. Bu testte değerlerin yüksek çıkması ile karaciğer, testis ya da yumurtalık kanseri varlığı tespit edilebilir. Ancak beraberinde farklı tetkikler de yapılmalıdır.

Üre, proteinlerde bulunan amino asitlerin son parçalanma ürünüdür. Protein parçalanması sonucunda karaciğerde amonyak formunda olan azot ortaya çıkar. Azot, atık ürün üresini oluşturmak için karaciğerdeki diğer kimyasallarla birleşir ve üre kan dolaşımına karışarak böbreklere ulaşır. Böbreklerde kandan süzülen üre, idrar yolu ile vücut dışına atılır. Sağlıklı bireylerdeki sağlıklı böbrekler, vücudun ürettiği ürenin yüzde 90’ından fazlasını dışarı atar. Bu durum böbreklerin sağlıklı çalıştığını gösterir. Böbrek veya karaciğerde görülen hastalıklar, kandaki üre miktarını etkileyebilir. Karaciğerde üre miktarı arttığında veya böbrekler tarafından çıkarılan üre miktarı azaldığında, kan üre oranı yükselir. Yine karaciğerin önemli hasarı veya hastalığından üre üretimi azalırsa kan üre oranı düşebilir. Üre testi kandaki üre seviyesini belirlemektedir.

Ürik asit testi ile vücudunuzdaki ürik asit miktarı ölçülür. Ürik asit, vücut pürin adı verilen kimyasalları parçaladığında ortaya çıkan normal bir atık üründür. Pürinler, kendi hücrelerinizde ve ayrıca bazı gıdalarda bulunan maddelerdir. Yüksek düzeyde pürin içeren yiyecekler arasında; karaciğer, hamsi, sardalye, kuru fasulye ve bira bulunur. Çoğu ürik asit kanda çözüldükten sonra böbreklere gider. Oradan da idrar yolu ile vücuttan atılır. Vücutta çok fazla asit üretimi veya idrar yoluyla yeterince dışarı atılmaması eklemlerde kristaller oluşmasına (gut hastalığına) sebep olabilir. Ayrıca yüksek ürik asit seviyeleri, böbrek taşları ve böbrek yetmezliği gibi farklı rahatsızlıklara da yol açabilir.

Kreatinin vücutta böbrek fonksiyonlarını gösteren en önemli parametrelerden biridir. Kandaki kreatinin miktarının kan testi ile ölçülmesi işlemine serum kreatinin, idrardaki kreatinin seviyelerini ölçme işlemine ise kreatinini klirensi adı verilmektedir.

Tam idrar tahlili pek çok hastalıkla ilgili ipuçlarının idrar örneği değerlendirilerek elde edildiği bir test grubudur. İdrar örneğinin içinde olması gereken maddelerin seviyeleri, idrarın rengi, yoğunluğu, berraklığı gibi kriterler göz önünde bulundurularak analiz yapılır. Böbreklerimiz, zararlı maddeleri süzerek, idrar yoluyla dışarı atmaktadır. Bu da idrar testi ile pek çok hastalığın tanısının konulabilmesini mümkün kılmaktadır. Tam idrar tahlili ile vücutta böbrek hastalıkları, diyabet, çeşitli enfeksiyonlar, kan hastalıkları, hormonal, metabolik ve sistemik hastalıkların varlığı ile ilgili önemli bilgiler edinilmektedir. Elde edilen sonuçlar yapılması gerekli görülen diğer tetkiklerle de birlikte hastalıkların tedavi süreci için büyük önem taşımaktadır. Tam idrar tahlili gebelik takiplerinde de sıkça kullanılmaktadır.