Halk arasında çikolata kisti olarak bilinen endometriozis, rahim iç tabakasına benzer dokunun yumurtalıklar ve fallop tüpleri gibi başka yerlerde büyümeye başladığı bir durumdur. Her yaşta görülebilin endometriozis, ağrı, kanama özellikle adet döneminde tuvalet ihtiyaçlarında ağrı gibi belirtilerle ortaya çıkabilmektedir. Endometriozis yumurtalıkları tuttuğunda endometrioma adı verilen kistler oluşabilir. Çevreleyen doku tahriş olabilir, sonunda skar dokusu ve yapışıklıklar gelişebilir.
Memorial Ataşehir Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Doç. Dr. Mesut Polat, endometriozis ve belirtileri hakkında bilgi verdi.
Endometriozis nedir?
Rahmin iç astarına endometrium denmektedir. Yumurtanın döllenmedi durumlarda bu astar adet döneminde dışarı atılır. Rahim içinde bulunan ve endometrium adı verilen bu dokunun, rahim dışında farklı bölgelerde oluşması ile endometriozis hastalığı oluşmaktadır. Halk arasında endometriozis hastalığına çikolata kisti denmesinin nedeni ise endometriozis sonucu oluşan kistlerin içeriğinin çikolata rengine benzemesinden kaynaklanmaktadır.
Endometriozis belirtileri nelerdir?
Endometriozis belirtileri her kadında farklı şekilde ortaya çıkabilmektedir. Genellikle en sık görülen endometriozis belirtisi pelvik ağrıdır.
Endometriozis belirtileri şu şekilde sıralanabilir;
- Ağrılı adet dönemi: Birçok kadın adet sırasında ağrı yaşayabilmektedir. Ancak endometriozis hastalarında yaşanan ağrı ve kramplar adet döneminden önce başlayabilir ve birkaç gün boyunca sürebilir. Aynı zaman adet döneminde yaşanan bel ve karın ağrısı da endometriozis belirtisi olabilmektedir.
- Cinsel ilişki sırasında ağrı: Cinsel ilişki sırasında yaşanan ağrılar farklı sorunların habercisi olabilir. Bununla beraber cinsel ilişki sırasında yaşanan ağrılar endometriozis belirtileri arasındadır.
- Tuvalet sırasında ağrı: İdrar ya da dışkılama sırasında ağrı nedenleri farklı rahatsızlıklardan kaynaklanabilir. Ancak özellikle adet dönemlerinde yaşanan bu tür ağrıların kaynağı endometriozis olabilmektedir.
- Aşırı kanama: Adet döneminde aşırı kanama da endobetriozis belirtisi olabilmektedir. Adet dönemlerinde aşırı kanama ile birlikte şiddetli ağrılar da yaşanabilmektedir.
- Çocuk sahibi olamamak: Bazı durumlarda endometriozis rahatsızlığında bu belirtiler çok şiddetli yaşanmayabilir. Çocuk sahibi olamayanların doktora başvurması sonucu endometriozis teşhisi konulabilmektedir.
- Özellikle adet dönemlerinde yorgunluk, ishal, kabızlık, şişkinlik veya mide bulantısı endometriozis belirtisi olabilir.
Endometriozis nedenleri nelerdir?
Endometriozis nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Endometriozis nedeni olarak farklı teoriler bulunmaktadır. Endometriozis nedenleri olarak ileri sürülen teoriler şu şekilde sıralanabilir;
- Retrograd menstrüasyon: Rahim astarının bir kısmı adet ile birlikte vücudun dışına çıkmak yerine fallop tüplerinden pelvis organlarına yerleşebilir. İlerleyen döneminde kanamalar, doku iyileşmeleri ve karın içinde yapışıklıklar ortaya çıkabilir. Yumurtalıkların içinde oluşan endometriozis odakları her adet döneminde hormonların etkisi ile yumurtalıkların içine de kanar, endometrioma olarak bilinen lezyonlara neden olur
- İndüksiyon teorisi: Karnın iç tarafını kaplayan Periton hücrelerinin farklı nedenlerden dolayı endometriyal hücrelere dönüşmesi sonucu endometriozis rahatsızlığı nedeni olabilmektedir.
- Embriyonik hücre dönüşümü: Östrojen gibi hormonlar gelişimin en erken aşamasındaki embriyonik hücreleri endometriyal benzeri hücre implantlarına dönüştürebilir.
- Diğer bir teori de rahim iç tabakasındaki hücrelerin kan damarları yoluyla vücudun diğer organlarına ulaşmasıdır.
Endometriozis nedenleri tam olarak bilinmemekle endometriozis oluşmasına neden olabilecek risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir;
- Adet döneminin erken yaşlarda başlaması
- Kısa adet döngüsü
- Menopoz dönemine geç girmek
- Doğuştan rahim anomalileri
- Vücudunuzda daha yüksek östrojen seviyelerine sahip olması
- Düşük vücut kitle indeksi
- Genetik faktörler. Endometriozis hastası bir veya daha fazla akrabanızın olması riski artırabilmektedir.
Endometriozis teşhisi nasıl yapılır?
Endometriozis belirtisi olan hastalarda teşhisin ilk adımını doktor muayenesi oluşturmaktadır. Ağrının tam olarak yeri, ne zaman ortaya çıktığı gibi belirtiler sorgulanarak pelvik muayene yapılmaktadır. Teşhisi netleştirmek için radyolojik görüntülemeler kullanılabilmektedir.
- Ultrason
- Manyetik Rezonans
- Endometriozisin kesin teşhisi laparoskopi ile çıkartılan lezyonların mikroskobik incelenmesi sonucu konulabilmektedir.
Endometriozis tedavisi nasıldır?
Endometriozis tedavisi hastanın belirtileri, yaşı, çocuk isteyip istemediği gibi faktörler göz önünde bulundurularak kişiye özel olarak planlanmalıdır. Endometriozis tedavisinde ilaç ve cerrahi yöntemler ön plana çıkmaktadır.
Endometriozis ilaç tedavisi
Endometriozis belirtilerini hafifletmek için ağrı kesiciler kullanılabilir. Ancak ağrı kesiciler rahatsızlığı değil sadece ortaya çıkan semptomları rahatlatmaktadır. Hastanın çocuk sahibi olmak beklentisi yoksa ağrı kesicilerle birlikte hormon tedavisi uygulanabilmektedir. Uygulanan hormon ilaçları yaşanan ağrıların azalmasını veya rahatsızlığın tamamen ortadan kalkması sağlayabilmektedir. Ancak ilerleyen endometriozis rahatsızlıklarında hormonal tedaviler kesildiği zaman hastalığın geri dönüş yapma ihtimali bulunmaktadır. Çocuk sahibi olmak isteyen kadınlarda tüp bebek tedavisi gibi üremeye yardımcı yöntemler uygulanabilmektedir.
Endometriozis cerrahi tedavisi
- Endometriozis cerrahi tedavisinde hastalığın derecesi, hastanın çocuk isteyip istememesi, yaşı gibi kriterler göz önüne alınarak planlanmalıdır.
- Çocuk sahibi olmak isteyen hastalarda laparoskopik yöntem ön plana çıkmaktadır. Hasta çocuk sahibi olmak istediği için yumurtalıklar, tüpler ve rahim bu işlem sırasında korunmaktadır. Laparoskopik endometriozis ameliyatında karından açılan küçük kesiler ile endometriozise ulaşılmakta ve kist çıkartılmaktadır. Laparoskopik endometriozis ameliyatı küçük kesilerden gerçekleştirilmektedir. Endometriozis kaynaklı oluşan endometrioma dokusu ve yumurtalık kistleri de bu teknik ile çıkarılabilir. Operasyon genel anestezi altında yapılır ve iyileşme süreci çok kısadır.
- Endometriozis tedavilerinde son aşamada histerektomi denilen cerrahi yöntem tercih edilir. İlaç tedavilerinin ve Laparoskopik cerrahi yöntemlerin yetersiz olduğu ilerlemiş endometriozis rahatsızlığında rahim ve yumurtalıkların çıkartıldığı histerektomi yöntemi yöntemi kullanılmaktadır.
Endometriozis kimlerde daha sık görülür?
Endometriozis bütün kadınlarda görülebilmektedir. Ancak yapılan çalışmalarda;
- Adet görmeye erken yaşlarda başlayan kadınlarda
- Adet sıklığı normalden fazla olan kadınlarda
- Hiç gebe kalmamış kadınlarda
- 25-25 yaş arası kadınlarda
- Renkli gözlü kadınlarda endometriozis daha fazla görülmektedir.
Endometriozis kalıtsal mıdır?
Endometriozis genetik özellik gösterebilmektedir. Ailesinde endometriozis olan kadınların olmayanlara göre 4-8 kat daha fazla endometriozis olma olasılığı bulunmaktadır.
Endometriozis ağrısı nerede hissedilir?
Endometriozis vücudun birden fazla bölgesinde ağrıya neden olabilir. Endometriozis en sık pelvik bölge ve karın ağrısı olarak hissedilir. Genellikle adet döneminden önce başlayabilir ve birkaç gün sürebilir. Keskin tarzda yaşanan ağrılara genellikle ağrı kesici ilaçlar yardımcı olmamaktadır.
Endometriozis tedavisinde alternatif veya bitkisel tedavilerin faydası var mıdır?
Endometriozis tedavisinde; soğan kürü, hacamat, sülük tedavisi gibi yöntemlerin faydalı olup olmadığı sık sorulan sorular arasındadır. Ancak yapılan bilimsel çalışmalara göre bu tür alternatif ve bitkisel yöntemlerin Endometriozis tedavisi üzerinde bir etkisinin olmadığını göstermektedir.
Endometriozis ameliyatı sonrası iyileşme ve cinsel ilişki nasıldır?
Endometriozis ameliyatlarından sonra iyileşme tercih edilen cerrahi yönteme ve Endometriozisin yaygınlığına göre farklılık gösterebilmektedir. Sadece yumurtalıklarda gelişen endometriozis ameliyatlarında hastanede kalma süresi 1-2 gün arasındadır. Ancak bağırsak ya da mesane bölgesinde tutulum gösteren endometriozis ameliyatlarında bu süre daha uzundur. Laparoskopik endometriozis ameliyatı sonrasında cinsel ilişki için genelde 3- 4 hafta beklenmesi önerilir.
Hamilelik endometriozisi geçirir mi?
Endometriozis hastalarının gebe kalma ihtimali endometriozis olmayanlara göre zordur. Ancak endometriozis olmasına rağmen gebe kalan kadınlar adet görmediği ve progesteron etkisinde olduğu için şikayetler gerilemektedir. Bu durum emzirme dönemine kadar devam edebilmektedir.
Endometriozis kisti kendiliğinden geçer mi?
Endometriozis kisti kendiliğinden geçmemektedir. Tedavisi cerrahidir. Endometriozis tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar kistlerin büyümesini önleyebilmektedir. Ancak bu ilaçlar da kistleri yok etmemektedir. Kistin kendi kendine patlayabilir, ancak kistin duvarı çıkartılmadı için tekrarlama riski oldukça yüksektir.
Endometriozis kanser olabilir mi?
Endometriozis günlük yaşamı etkileme potansiyeline sahip olsa da kanser değildir. Bazı çalışmalar endometriozisli kişilerde belirli kanser türlerinin riskinde bir artış olduğunu gösterse de, riskteki artış çok yüksek değildir.
Endometriozise karşı erken dönemde önlem almak için düzenli jinekolojik kontroller ve çeşitli testler büyük önem taşımaktadır. Siz de linke tıklayarak gerekli testlerinizi evinizin konforunda yaptırabilirsiniz.
https://evdesaglik.memorial.com.tr/urun-ve-hizmetler/laboratuvar-paketleri-c/kadin-sagligi-c11/
