Saç mantarı, saç derisinde ortaya çıkan ve deri problemleri arasında yer alan bulaşıcı bir hastalıktır. Saç derisini tahribata uğratmasının yanında fiziksel görünüm olarak beyazlık oluşturması estetik kaygıları da gündeme getirir. Çoğu kişide kaşıntı şikayeti ile başlayan hastalık tedavi edilmezse geniş bir alanda yayılım gösterebilir. Bu nedenle, saç mantarı belirtisi gözlemlendiğinde dermatoloji alanında uzman bir doktora başvurulması tavsiye edilir.
Saç Mantarı Nedir?
Saç mantarı, saçta meydana gelen enfeksiyon kaynaklı bir rahatsızlıktır. Doğada dermatofit cinsi mantardan bulaşan hastalık şiddetli belirtilerle kişide ortaya çıkabilir. Latince ismi Tinea capitis olan mantar sıklıkla bu problemin nedenidir. Ayrıca, saç mantarı pratikte bağışıklık sistemi iyi çalışmayan kişilerin mücadele ettiği bir hastalıktır ve bununla birlikte ortak eşya kullanımı sonucu başka bir kişiye bulaşabilir.
Saç Mantarı Neden Olur?
Saç mantarı kişinin savunma sistemi ve mikroplarla kontamine olmasıyla ilgilidir. Gerçek anlamda saç mantarı mantar mikrobuyla doğrudan ya da dolaylı bulaşma ile gerçekleşir.
Genel olarak saç mantarına neden olan durumlar aşağıdaki gibi listelenebilir:
- Hijyen azlığı: Uzmanlar haftada en az iki kere duş alınmasını tavsiye ederken saçın çok yıkanması sonucu derinin enfeksiyona açık hale de gelebilir.
- Kedi-köpek gibi evcil hayvanlarla ya da kümes hayvanlarıyla temas edilmesi
- Ayak ve kasık bölgesinde bulunan mantarların kafa derisine bulaşması
- Mikrobu taşıyıcı olarak bulunduran aile fertlerinin kullandığı eşyalarla (havlu, tarak, paspas vb.) temas edilmesi
- Nemli ortamların mikropla kontamine olması ve bu bölgelerle baş bölgesinin temas edilmesi
- Zayıflayan bağışıklık sistemi, dengesiz beslenme, vitamin ve minarel eksikliği, bağışıklık sisteminin baskılandığı hastalıklar
Saç Mantarı Tipleri Nedir?
Saç mantarının klinik çeşitleri, hastalığın ilerleyişi, görünümü ve şiddetine göre kendi içinde ayrılır.
Saç mantarının çeşitleri şu şekildedir:
Tinea Kapitis Süperfisyalis (Kuru Kel)
Çoğunlukla, çocuklarda ve ergenlerde gözlemlenir. Bunun nedeni ise kalabalık ailelerde ekonomik durumların yeterli olmamasından dolayı hijyen eksikliğindendir. Ayrıca, ergenlikte yağ dengesinin değişmesi bu süreci tetikler. Ciddi rahatsızlık vermeyen tipi, erkeklerde daha fazla görülürken ergenlikten sonra görülmez. Bölgesel dökülme, kırık saçlar ve deride kepeklenme en çok görülen semptomlar arasındadır.
Tinea Kapitis Profundus (Kerion Celsi)
İltihabik tepkinin arttığı rahatsızlıkta tümör görünümünün oluşması kerion ismini almasına neden olur. Deride plak oluşturan rahatsızlık ağrılı, akıntılı ve kötü kokulu belirti verir. Plakların üzerinde foliküller hızlıca dökülür ve kalıcı saç dökülmesi ile kellik problemi oluşturabilir.
Tinea Kapitis Favoza (Favus, Kel)
Çocuklukta başlayabilen tipi tedavi edilmezse her yaşta nüksedebilir. Kötü yaşam koşullarından dolayı insandan insana da geçebilir. Nedbe dokusu olarak bilinen yara izleri kafa derisinde oluşur ve kalıcı dökülmelere neden olabilir.
Saç Mantarı Belirtileri Nelerdir?
Saç mantarının yaygın belirtileri arasında kafa derisinde kepek, kuruluk, saçların kırılarak dökülmesi, kelleşme ve kızarmayla birlikte iltihaplı apse gösterilir.
Bu bağlamda, saç mantarı belirtileri genel olarak şunları içerir:
- Kafa derisinde pullanma nedeniyle kepeklenme ve kuruluk
- Saçlar kırılarak dökülmesinin yanında bölgesel folikül dökülme
- Folikül dökülmesinin olduğu alanlarda kelleşme ve kızarık bölgeler.
- Lenf bezlerinin aşırı aktif olması şişkinlik ve ağrı
- Kafa derisine müdahale edilmezse iltihap oranı artarak apseli yapılar oluşabilir, saç kökleri kalıcı hasar alabilir.
Saç Mantarı Kaşıntı Yapar mı?
Saç mantarı, kafa derisinin zarar görmesi ile ilişkilili olarak kaşıntı meydana getirebilir. Deri tabakasının kurumasıyla beraber pul pul dökülmeleri yüzeysel aşınma meydana getirir. Bu durum da kaşıntı semptomunun ağırlıkla görülmesine neden olur.
Saç Mantarı Kimlerde Görülür?
Tinea Kapitis Süperfisyalis ve Tinea Kapitis Profundus tipi mantar türleri çocukluk ve ergenlik döneminde oluşur. Ancak, Tinea Kapitis Profundus tipi mikrobiyal bulaşı tedavi edilmezse erişkin dönemde de devam edebilir. Tinea Kapitis Favoza tipi ise yetersiz ekonomik şartlar ve hijyene dikkat edilmemesi sebebiyle yer yaşta gözlemlenebilir.
Saç Mantarı Nasıl Tedavi Edilir?
Saç mantarı tedavisinde öncelikle bir dermatoloji uzmanına başvurmak önemlidir. Uygun ilaç tedavisini destekleyici kişisel bakım ürünleri önerilebilir. Antifungal ilaçlar oral ya da lokal olarak kullanımı belirli bir süre devam edebilir. Saç mantarı kendiliğinden geçer mi sorusu tedavi olmadan mümkün değildir cevabı ile desteklenir.
Bu açıdan, yapılacak tedavilerde kafa derisinde mantar kültürünün tipi, bölgesi, iltihaplanma miktarı ve yoğunluğu kritiktir. Uzman tarafından yapılan analizle aşırı yağlanma ve kepeklenme için öncelikle şampuan verilebilir. Saç mantarında pratikte evde ortak kullanımı olan eşyalar, tekstil ürünleri ve kişisel ürünler bireysel olmalıdır.
Saç Mantarı Kaç Günde Geçer?
Kişinin vücut bağışıklık cevabına ve hastalığın şiddetine göre tedavi süresi değişebilir. Bu nedenle, hastalığın tamamen geçme süresi kişiden kişiye değişebilir.
Evde Saç Mantarı Tedavisi Nasıl Olur?
Saç mantarı bitkisel tedavisi tıbbi tedavilere yardımcı olarak uygulanabilir. Ayrıca, saç mantarı tedavisi beslenme ve lokal uygulamalarla desteklenebilir. Eğer, saç mantarı evde tedavi ile desteklenirse kafa derisi sağlığının korunması da sağlanabilir. Bu sayede, saç mantarı nedeniyle dökülen saçların yeniden çıkması olasıdır. Bu doğrultuda saç mantarının tedavisi için evde sağlık uygulamalarından faydalanabilirsiniz.
Saç Mantarına İyi Gelen Bitkisel Ürünler
Kür olarak lokal kafa derisine bazı bitkisel ürünler sürülerek uygulanabilir. Bununla birlikte, savunma sistemi desteklenmesi adına ağız yoluyla bazı gıdalar tüketilebilir. Lokal olarak uygulanan bazı bitki ve ürünler aşağıdaki gibi listelenebilir:
- Elma sirkesi ya da beyaz sirke: Maske olarak kafa derisini sürülüp bekletilir, sonra durulanır.
- Aloe Vera jeli: Şampuan, maske ya da tonik şeklinde kullanılabilir.
- Söğüt yaprağı: Karışım su kafa derisine masaj yapılarak uygulanabilir.
Bunlarla birlikte; limonlu su, hindistan cevizi yağı ve sarımsak kürleri hazırlanabilir.
Saç Mantarı Bulaşıcı mıdır?
Saç mantarı bulaşıcı olduğu için çevrenizde bu rahatsızlığı olanlara karşı dikkatli olmanızda fayda bulunur. Özellikle eşyaların ortak kullanılması, saç mantarının bulaşmasına neden olan en önemli faktörlerdendir. Eşyaların ortak kullanılmasının yanı sıra kişinin bağışıklık sistemi de önemli bir etkendir. Bağışıklığı güçlü olan kişiler, saç mantarının bulaşma riskine karşı daha güçlü bir tepki verirler.
Saç Mantarı Hakkında Sık Sorulan Sorular
Saç mantarı ile egzama arasındaki fark nedir?
Saç mantarı ve egzama arasındaki fark temel olarak mikrobiyal buluşmadır. Saç mantarı, mikrobiyal olarak enfekte olarak cilt tabakasını hasara uğratır. Egzama ise psikolojik ya da alerjik nedenlerle nüksedebilir, tedavi şekilleri değişir.
Saç mantarı kendiliğinden geçer mi?
Saç mantarı kendiliğinden geçen bir hastalık değildir, Saç mantarında uzun süreli tedavi ve hijyen kurallarına dikkat ederek tamamen iyileşme gözlemlenebilir.
