Ağrı, vücudun uyaranlara karşı verdiği bir reaksiyondur ve çoğunlukla bireyin hayatını negatif etkiler. Bununla birlikte vücutta ağrı çeşitleri oluştuğu bölgeye, şiddetine, altında yatan etmene, süresine ve mekanizmasına bağlıdır. Genel olarak ağrı tiplerinin birçoğunun kısa süreli olduğu bilinirken bazıları ise sürekli hale gelerek kronikleşebilir.
Ağrı Nedir?
Ağrı, çeşitleri olarak sayıca fazla sınıfa ayrılan ve kişinin günlük aktivitelerini sınırlandıran kötü bir histir. Genel olarak vücudun homeastasisi bozulduğunda ya da doku hasarı gibi süreçler yaşandığında bu tepkisel durum oluşabilir. Hoş olmayan bu duyu aynı zamanda kişinin duygusal bir tecrübesidir ve sağlık profili hakkında yakından bilgi verir.
Ağrı ve acının farkı
Vücudun fiziksel ya da duygusal tepkisi olarak adlandırılan bu iki olgu çoğunlukla birbirleriyle karıştırılır. Uyarana karşı gösterilen bu tepkiler arasında temel farklar aşağıdaki gibi listelenebilir:
- Acı daha çok anlık hissedilir ve kısa süreli bir deneyimdir, diğer olguda ise acıya göre daha uzun süreli hissedilir.
- Acı geçmişte duygusal bir deneyimin sonucu bilinir, travmatik süreçlerle ilişkili olabilir ve psikolojik bir tepki olarak kişide ortaya çıkabilir. Diğer olguda ise vücutta bir problem olduğunu işarettir ve fiziksel bir belirti olarak sinir uçlarının uyarılmasıyla meydana gelir.
Şiddetlerine Göre Ağrı Seviyeleri
Ağrı çeşitleri şiddetlerine göre hafif, orta ve yüksek olmak üzere üç sınıfa ayrılır. Bilim insanları şiddet seviyeleri tanımlamak için bazı ölçüm aletlerinden yararlanır. Bu doğrultuda dolorimetre ile ölçüm yapılır, ölçüm sonuçları kısaca DOL düzeyinde değerlendirir. En şiddetli ağrı sıralaması bu ölçüm düzeyine göre karar verilir. Örnek verilecek olunursa akut bir ağrı olan suratlı tren ya da araba çarpması 67 DOL ölçümle en şiddetli ağrı olarak belirlenmiştir.
Ağrı Çeşitleri Nelerdir?
Bu alanda sınıflandırma yapılırken zaman aralığı, mekanizması ve kaynaklandığı bölge dikkate alınır. Bu gruplar süre uzunluğuna göre akut ya da kronik ağrı; mekanizmasına göre nosiseptif, deafferantasyon, psikosomatik ve nöropatik ağrılar; oluştuğu bölgeye (kaynağına) göre ise somatik, sempatik ya da künt ağrı olarak belirlenebilir.
Zonklayan ağrı
Zonklayan türde ağrı, oluşum nedeni bakıldığında aniden gelişen ve çoğunluk tek taraflı görülen bir durumdur. Göz çevresinde oluşan ağırlık hissi ile beraber ataklar şeklinde kişide görülebilir. Bu nedenle migren gibi baş bölgesinde yoğunlaşan olumsuz bir süreç yaşanır.
Sızlayan ağrı
Sızlayan ağrılar, daha çok kas ve kemik gibi iskelet sistemini ilgilendiren bölümlerde ortaya çıkar. Sinir iletiminin negatif etkilenmesiyle aktivite sırasında acı hissi yükselir. Bel ağrısı bölgeleri gibi belirli bir alanda toplanan sızı hissi kişinin hareketini kısıtlamasına da neden olur.
Somatik ağrı
Vücutta dokular hasar görmeye başladığında ya da belirli bir alanda tahrip arttığında somatik ağrılar ortaya çıkabilir. Sinir lifleri ile bağlantılı olan bu mekanizmada kişi zonklama, sızlama ya da batma gibi semptomlarla gözlemlenebilir. Genellikle tipik olarak aniden başlar ve keskin bir acı hissi eşlik eder. Vücudun eklemlerinde, kaslarda, kemiklerde ya da ciltte yoğunlaşan somatik durumlar travmaya bağlı herhangi bir bölgede de oluşabilir. Akut sınıfına da gören somatik durumlar bir kaza sonrasında kemik kırılması ya da ayak kesilmesi gibi vakalarda da görülebilir.
Psikolojik ağrı
Psikolojik ağrılar arasında öne çıkan negatif durumların başında psikosomatik ağrılar gelir. Bu doğrultuda fiziksel bir sebebe bağlanmadan kaynağı psikolojik olan bir histir. Ağrıların psikolojik nedenleri arasında kaygı, korku, öfke, endişe gibi duygular vardır. Bu durum stresi tetikleyerek vücutta istenmeyen ve yer değiştiren ağrıya zemin hazırlayabilir. Bunun yanında psikosomatik ağrı örnekleri arasında regl, baş, omuz, karın, bacak ve kol bölgeleri dikkat çeker, hasta tam olarak sebeplerini anlayamaz.
Künt ağrı
Çoğunlukla iç organlarda görülen ve diğer bir adıyla visseral hissi kapsayan bir durumdur. Örneğin; apandisite bir baskı olursa göbeğe yayılan bu his oluşabilir. Tam olarak yayıldığı bölge bilinse de gerçek hasar gören organın belirlenmesi oldukça zordur.
Akut ağrı
Ağrı çeşitleri akut kronik farkının belirlenmesi ile gruplandırılabilir. Akut oluşan süreçler kısa süreli ve birden ortaya çıkar. Aniden oluşan akut ağrıya bel ağrısı, kas spazmı, migren gibi hastalıklar örnek verilebilir. Kronik durumlarda ise tedavinin uzun soluklu olduğu ve 6 aydan fazla bir süreci kapsadığı ifade eder. Kronik deneyimlerde yüksek sinir hasarı dikkat çektiği için dayanılmaz kanser ağrıları bu alandadır.
Sempatik ağrı
Soğuk mevsimde ya da geceleri daha çok artan ve sempatik sinir sistemi kaynaklı ağrılardır. Yanma şeklinde ortaya çıkabilen rahatsızlık şiddetli kol ve bacak sızlamaları ile görülebilir.
Nosiseptif ağrı
Bu rahatsızlığı yaşayan kişilerin periferik sinir sisteminde sorunları olabilir. Bu doğrultuda periferik sinir uçlarında iltihaplanmalar teşhis edilebilir. Bu süreçte dolaşım problemleri ya da eklemlerin kireçlendiği bölgelerde nosiseptif tepkiler belirgin hale gelebilir.
Ağrı Bölgeleri Nelerdir?
Farklı nedenlerle ortaya çıkan hastalıklar için ağrı bölgeleri de değişkenlik gösterir. Genel olarak baş, karın, regl, el ve ayak, boyun ve omuz ya da tüm vücutta semptomlar farklı şiddette görülebilir.
Ağrı Çeşitleri Hakkında Sık Sorulan Sorular
Ağrı eşiği nedir?
Ağrı eşiği ya da acı eşiği kişinin belirli bir sınırı aşmasıyla şiddetli bir his yaşamasını ifade eder. Bazı kişilerde bu eşiğin düşük olması uyarana az maruz kalsa dahi gereğinden fazla tepki vermesine neden olabilir.
Vücutta ağrı neden olur?
Vücut ağrısı nedenleri arasında sinir sistemi problemleri, yaralanmalar, kazalar, enfeksiyonlar, kanser, kesikler, kırıklar, diş çürükleri, artrit ya da sinir hasarı olabilir. Bu tarz problemler için evde sağlık desteği alabilirsiniz.
Yer değiştiren ağrı nedir?
Fibromiyalji hastalığı vücudun her yerinde ve sürekli bölgesini değiştiren fiziksel tepkinin oluşmasına neden olabilir. Bu hastalık sebebiyle kişinin ağrı eşiği düşerek duyarlılığın yükselmesi gündeme gelebilir.
Vücutta her yerin ağrıması neden olur?
Vucudun her yerinin ağrıması fibromiyalji hastalığını da anlatan bir durumdur. Bu problemin kaynağında beyindeki bazı nörotransmitter maddelerin düzeylerinin bozulması ya da merkezi sinir sistemi sinyallerinde değişiklikler vardır.
