Anksiyete ya da kaygı, kötü bir şey olacağından endişelendiğimiz zaman ortaya çıkan nedensiz bir korku ve tedirginlik hali olarak tanımlanmaktadır. Genellikle bilinmeyen bir tehdide verilen duygusal bir yanıt olabilmektedir. Ancak günlük hayatı önemli düzeyde olumsuz etkilemektedir. Memorial Bahçelievler Hastanesi Psikoloji Bölümü’nden Uz. Psi Ayşe Burcu Durak, anksiyete hakkında bilgi verdi.
Anksiyete nedir?
Kaygı, endişe ya da anksiyete, hoş olmayan bir iç çatışma durumu ile karakterize edilen, sıklıkla ileri geri ilerleme gibi sinirsel davranışların eşlik ettiği bir duygu. Bu durum, beklenen olaylar karşısında öznel olarak hoş olmayan dehşet duygularıdır. Anksiyete bozukluğu, psikolojik rahatsızlıklar arasında yer almaktadır. Toplumun %18’ini etkisi altına alan bu problem daha çok arttığında hastalık seviyesine gelebilmektedir. Son derece yorucu olan ve hayat kalitesini düşüren anksiyete bozukluğunun tedavisi mümkündür.
Dış dünya insanın ihtiyaçlarını karşılayabilecek sayısız objelerle doludur. Ama bu çevre tehlikeli bölgeleri de içerir ve doyurucu olduğu kadar ürkütücüdür de. İnsanın dış çevreden gelen tehlikelere karşı olağan tepkisi korku duygusudur. İçten ya da dıştan gelen tehdit edici güçler denetim altına alınamadığında egoya anksiyete denilen duygu egemen olur. Her insan arada bir anksiyete hisseder günlük yaşamda arada bir herkesin yaşadığı anksiyete “gerçekçi” anksiyetedir. Gerçeklik anksiyetesi dış dış dünyadaki gerçek tehlikelerle karşılaşıldığında duyulan korku ya da kaygıdır.
Diğer anksiyete türleri nevrotik anksiyete ve suçluluk anksiyetesidir.
Anksiyete belirtileri nelerdir?
Anksiyete krizi belirtileri tetikleyiciye ve kişinin buna nasıl tepki vereceğine bağlı olarak hafif, orta veya şiddetli olabilir.
- Kendini gergin, huzursuz, panik halinde hissetmek.
- Nefes darlığı, ağız kuruluğu yaşamak,
- Kötü bir şey olacakmış gibi endişeli hal.
- Kalp atışlarında yaşanan aşırı hızlanma.
- Aşırı terleme.
- Ellerde titreme hali.
- Odaklanma, konsantrasyon problemleri.
- Hazımsızlık sıkıntıları
- Uyku problemleri
Anksiyete tanısı nasıl konulur?
Değerlendirme aşamasında önemli nokta semptomlarınızın ne kadar süredir var olduğu ve ne kadar yoğun olduğudur. Kaygı, endişenizin günlük hayattan keyif almanızı engelleyecek düzeyde olup olmadığını bildirmeniz teşhis için oldukça mühimdir. Var olan bedensel semptomların tıbbi bir durumdan kaynaklanıp kaynaklanmadığının tespit edilmesi anksiyete tanısı koymadan önce ekarte edilmelidir. Bu belirtilerin herhangi bir fiziksel hastalıktan kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlamak için bazı incelemeler yapılmalıdır.
Anksiyete tedavisi nasıl gerçekleştirilir?
İlk yapılması gereken bir psikiyatri uzmanına başvurmaktır. İlk başvuruda kapsamlı bir psikiyatrik değerlendirmenin yanı sıra, bu belirtilerin herhangi bir fiziksel hastalıktan kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlamak için bazı incelemeler yapılacaktır.
Tedavi gören anksiyeteli hastaların çoğunluğu tedaviden yarar görür. Psikoterapi ya da ilaç tedavileri uygulanabilir. Bu yöntemlerden birinin ya da birlikte uygulanmasının etkin olduğu gösterilmiştir. Hangi tür tedavinin size uygun olabileceğine doktorunuzla birlikte karar vermek yerinde olacaktır. Bir kişi için uygun olan bir tedavi, diğeri için uygun olmayabilir.
Anksiyete tedavisinde antidepresan ve anksiyolitik ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar depresyonun ve başka anksiyete bozukluklarının tedavisinde de kullanılır.
Anksiyetenin fiziksel belirtileri hangileridir?
- Kalp atışlarında yaşanan aşırı hızlanma
- Aşırı terleme
- Ellerde titreme hali
- Nefes almakta yaşanan güçlük
- Bulantı
- Sıcak basması
- Yutma güçlüğü
- Baş ağrısı
- Nedensiz yorgunluk
Sosyal fobi veya sosyal anksiyete belirtileri nelerdir?
Sosyal fobi, bir diğer adıyla sosyal anksiyete tarih boyunca farklı yönleriyle tanımlanmış olsa da, 1980 yılında özgün bir psikiyatrik tanı olarak sınıflandırılmıştır.
Sosyal fobisi olan kişiler grup içinde yemek yemek, tanımadığı kişilerle sohbet etmek, kendisinden üst pozisyonda kişilerle konuşmak veya topluluk önünde sunum yapmak gibi sosyal ve performans gerektiren durumlarda şiddetli ve sürekli bir kaygı yaşarlar.
SF bireyin başkaları tarafından yargılanabileceği kaygısını taşıdığı toplumsal ortamlarda mahcup ya da rezil olacağı konusunda belirgin ve sürekli korkusunun olduğu bir kaygı bozukluğudur. Kişiler başkalarıyla etkileşimde bulunmalarını gerektiren ya da bir eylemi başkalarının yanında yerine getirmeleri gereken durumlardan korkarlar ve bunlardan olabildiğince kaçınmaya çalışırlar.
Ellerinin ya da seslerinin titrediğinin farkına varacaklarıyla ilgili kaygılarından ötürü toplum önünde konuşmaktan korkabilirler ya da düzgün bir biçimde konuşamıyor gibi görünmekten korktukları için başkalarıyla karşılıklı konuşurken aşırı kaygı duyabilirler.
Anksiyete ataklarının belirtileri nelerdir?
- Kendini gergin, huzursuz, panik halinde hissetmek
- Nefes darlığı, ağız kuruluğu yaşamak,
- Kötü bir şey olacakmış gibi endişeli hal
- Kalp atışlarında yaşanan aşırı hızlanma
- Aşırı terleme
- Ellerde titreme hali
Sosyal anksiyete/ sosyal fobi belirtileri nelerdir?
Sosyal anksiyete sosyal fobi, korkulan durumla karşılaşıldığında bedensel belirtiler ortaya çıkar. Bunlar yüz kızarması, terleme, ağız kuruluğu, çarpıntı, nefes kesilmesi, nefes darlığı, mide barsak sisteminde rahatsızlık, diyare, kas gerginliği, titreme gibi. Bu sırada aklından geçen düşünceler “güçsüzüm, yetersizim, çirkinim, beğenilmiyorum, sevilmeye layık değilim, hata yapmamalıyım, mükemmel olmalıyım, kaygılı olduğumu belli etmemeliyim, rahat davranmalıyım, kusursuz görünmeliyim, herkesin beğenisini kazanmalıyım” şeklindedir. Bu düşünceler sonrasında oluşan kaçınma belirtileri ise korkulan ortama girmeme, korkulan ortamı terk etme, göz temasından kaçınma, ilgisiz şeyler düşünme şeklinde olabilir.
Sosyal fobinin tipleri var mıdır?
Sosyal fobi iki şekilde görülür. Korkular birçok toplumsal durumları kapsıyorsa yaygın tip, bazı durumları kapsıyorsa (Başkalarının önünde imza atmak, yemek yemek, konuşma yapmak gibi) yaygın olmayan tiptir.
Anksiyete krizi/ atağı belirtileri nasıl anlaşılır?
- Ellerde aşırı terleme
- Kalp ritminde artış
- Titreme
- Hazımsızlık
- Nefes almakta zorluk çekme
- Şiddetli baş ağrıları
- Mide krampları
- Hızlı nefes alıp verme
- Sık idrara çıkma
Anksiyete ve depresyon belirtileri arasındaki farklar nelerdir?
Aralarında belirgin farklılıklar var ama bazı kişilerde ikisi aynı anda gelişebilir. Yani kişi hem depresyon hem de kaygı bozukluğu yaşıyor olabilir. En temel farklara bakacak olursak; kaygı genellikle geleceğe, gelecekte yaşanacak olaylara ait korkuları, endişeleri içerir. Gelecek derken bu bir dakika sonrası da olabilir bir gün sonrası da… Kaygılı insanlar şu anda değil bir sonraki anda yaşarlar ve başlarına hep kötü şeylerin geleceğinden korkarlar.
Kaygı bozukluklarında, terleme, hızlı nefes alıp verme, kalp çarpıntısı, ajite bir görüntü ile yüksek enerjili bir ruh hali ortadadır. Genellikle geleceğe odaklı olma hali ve olumsuz düşünce ve yoğun bir korku, endişe, evham ve huzursuzluk halidir. Kişi an’da değil daima gelecekte yaşar, kişi, sürekli olabilecek olumsuzluklarla ilgili düşüncelere saplanmış gibidir ve daima felaket kurguları oluşturur.
Depresyonda ise kişinin isteksizliği, yorgunluğu ve enerji azlığı görüntüsü ile düşük enerjili bir ruh hali vardır ve bu hal depresyonun en çekirdekteki semptomunu oluşturur. Kişinin kendine, hayata, geleceğe ve geçmişe dair olumsuz duygu ve düşünceleri vardır ve bunların gerçekliğini sorgulamadan emin bir şekilde kabul etmiştir. Kişi, hayata ve kendine dair olumsuzlukları zaten yaşamış gibi hisseder ve belirgin pişmanlık, suçluluk, umutsuzluk ve öfke içeren düşünceler hakimdir.
Kaygılı kişiler “ya işimde başarılı olamazsam, ya yetiştiremezsem” gibi cümleler kurarken, depresif kişiler “ben işimde başarılı olamam çünkü yetersizim, kimse beni beğenmiyor” gibi cümleler kurarlar. Depresyonda olan kişinin bu tip korkuları, endişeleri olmaz. Onların kendilerine, hayata ve geleceğe ait olumsuz düşünceleri vardır ve bu düşüncelerin gerçek olduğuna inanırlar.
Anksiyete testi var mıdır?
Kaygı testi, bireylerde anksiyete (kaygı) düzeyini belirlemek amacıyla geliştirilmiştir. Bu testler uzman kişiler tarafından uygulanıp puanlanır ve yorumlanır. Bu amaçla geliştirilmiş geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmış psikolojik testler mevcuttur.
Anksiyete genel sağlığı da olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Siz de sağlığınızdan emin olmak için linke tıklayarak size özel testleri evinizin konforunda yaptırabilirsiniz.
https://evdesaglik.memorial.com.tr/p/genel-saglik-tarama-paketi/
